
Portret van Dirck Volckertsz. Coornhert door Hendrick Goltzius
Voorvechter van godsdienstvrijheid
Dirck Volckertsz. Coornhert was een van de eerste voorvechters van de godsdienstvrijheid in Nederland. Hij was van mening dat geen enkel mens kon beslissen over wat het juiste geloof is behalve God. Zo zei hij: 'Kan niemand geloven wat hij wil, dan moet hij geloven wat een ander wil.'
Daarom pleitte Coornhert niet alleen voor meer tolerantie tussen de vormen van geloof (inclusief het joodse geloof), maar ook voor een scheiding tussen kerk en staat. De enige taak die de overheid volgens Coornhert diende te hebben is erop toezien dat mensen in vrijheid hun geloof kunnen belijden.
De rede was volgens Coornhert een geschenk van God. Het stelt de mens in staat het hoogste goed na te streven. Omdat Coornhert deugd koppelde aan kennis (net zoals Socrates deed), wist Coornhert ook dat de rede begrensd was. Hij noemde een mens wijs wanneer hij rust vindt in zaken die hij niet kan weten. Zijn levensspreuk was: ‘Weet of rust’. Coornhert benadrukte dat een deugdelijk leven belangrijker was dan theologisch speculeren over het wezen van God.
Geboren te Amsterdam, 1522
Gestorven te Gouda, 29 oktober 1590
Leven en werk van Dirck Volckertsz. Coornhert
- Dirck Volckertsz. Coornhert: biografie
- Dirck Volckertsz. Coornhert: geïllustreerde bibliografie tot 1590
- Dirck Volckertsz. Coornhert: geïllustreerde bibliografie vanaf 1590
- Dirck Volckertsz. Coornhert: geïllustreerde bibliografie vanaf 1900
- Het leven van Coornhert tot 1576
- Het leven van Coornhert na 1576
Over de filosofie van Dirck Volckertsz. Coornhert
- Coornhert over verdraagzaamheid (1): geloofstwisten in de zestiende eeuw
- Coornhert over verdraagzaamheid (2): Bijbelse en kentheoretische argumenten
- Coornhert over verdraagzaamheid (3): de aard van geloof en ketterij
- Coornhert over verdraagzaamheid (4): gewetensvrijheid en de samenleving
- Boeventucht: Coornhert over het straffen van criminelen
- Coornherts ethiek
- Twee brieven van Dirk Volckertsz. Coornhert
- Dirck Volckertsz. Coornhert: enkele literatuuurverwijzingen
Online bronnen over Dirck Volckertsz. Coornhert
Dirck Volckertsz. Coornhert, Op zoek naar het hoogste goed (1987)