Dit jaar vieren we dat het 75 jaar geleden is dat Nederland werd bevrijd. Met bijzondere boeken, kunst, affiches en illegale kranten laten we stemmen uit de oorlog horen.
Mini-expositie van illegale pers
Tijdens de Duitse bezetting van 1940-1945 werd de persvrijheid afgeschaft. Om toch kritische artikelen en nieuws zonder censuur te kunnen verspreiden ontstond een uitgebreide illegale pers. De mini-expositie vertelt in het kort de geschiedenis en het belang van de illegale pers, aan de hand van kranten uit de collectie van de KB. Lees meer over deze expositie
Ballade van de bruiloftskinderen (1942)
De omslag van een uitgave met het huwelijksgedicht dat werd voorgelezen op de bruiloft van Kees Klooster en Tiny Koops, door H.N. Werkman gedrukt.
Paul van Capelleveens blog
Collectiespecialist Paul van Capelleveen werkte aan de Expositie Topstukken Stemmen uit de oorlog. In zijn blog gaat hij in op de selectie en vertelt over de boeken, pamfletten, kranten, oorlogsaffiches, handgeschreven brieven, dagboeken en archivalia.
Lees het blog
De Blauwe Schuit en H.N. Werkman
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bracht uitgeverij De Blauwe Schuit veertig drukwerken in kleine oplagen uit. Deze worden inmiddels wereldwijd bewonderd en gezien als iconen van oorlogsdrukwerk. De uitbundige, kleurige illustraties zijn van drukker/kunstenaar H.N. Werkman; hij noemde ze bescheiden ‘druksels’. Ze zijn met gemengde technieken gemaakt, grotendeels met de hand. Lees meer
Oorlogsaffiches propagandamiddel
Voor de Duitsers waren affiches een belangrijk propagandamiddel. Ze maakten kleurrijke aanplakbiljetten om hun nationaal-socialistische boodschap over te brengen. Affiches werden ook gebruikt voor instructies van de overheid, bijvoorbeeld over hoe men zich kon beschermen tegen luchtaanvallen of voor nieuwe Duitse maatregelen. Het verzet gebruikte illegale aanplakbiljetten om mensen op te roepen mee te doen. In Nederlands-Indië bracht de Japanse bezetter propaganda-affiches in omloop. In de website Het Geheugen zijn 5000 van deze oorlogsaffiches te vinden.
Bekijk de affiches
Jacques Presser publiceerde stiekem
De historicus Jacques Presser schreef tijdens de oorlog het boek De Tachtigjarige Oorlog. Als Jood mocht Presser niet publiceren, daarom verscheen de eerste druk in 1941 zonder zijn naam op het titelblad.
Lees het verhaal
Vier gorgelrijmen van C. Buddingh met tekeningen van Radboud de Cadt
De uitgever Jan Romijn noemde dit werk de mooiste en grootste van al zijn oorlogsuitgaven. (1944)
Het bijzondere boek
Tijdens de oorlog werd de vormgeving van uitgaven steeds soberder. Behoorlijk papier werd schaars, uitgevers konden alleen nog houthoudend papier gebruiken. Ook de kwaliteit van het zetwerk had te lijden onder het gebrek aan lettermateriaal. Maar ondanks de beperkingen werd er toch bijzonder drukwerk gemaakt. Mondjesmaat, dat wel. De Utrechtse drukker Jan Romijn bijvoorbeeld gaf de Vier gorgelrijmen (1944) uit van C. Buddingh, dat volgens het verhaal twee levens heeft gekost.
Lees meer
Interessante bronnen
Literatuur over 1940-1945 in DBNL
- In Delpher
Grootste collectie oorlogskranten in Delpher
- In Delpher
