Drukkersthesaurus

§ 66 Alle persoonsnamen uit het impressum (echte namen en fictieve met een persoonsnaamstructuur) krijgen een eigen lemma in de drukkersthesaurus. Het ppn daarvan wordt in de beschrijving opgenomen in kmc 4043.

De al bestaande ppn's zijn op te zoeken in het drukkersregister met 'rec i;z drk naam?'.

De drukkersthesaurus heeft eigen kmc's:

kmc 005 Tfv

kmc 007 Landcode
Vorm: /1[2-letterige landcode], b.v. 007[spatie]/1nl (zie ook kmc 1700)

kmc 009 Indicatoren (na een extra spatie, b.v. 009[spatie]411m

Eerste positie: eeuw
0onbekend
1 15e eeuw
2 15-16e eeuw
3 16e eeuw
4 16-17e eeuw
5 17e eeuw
6 17-18e eeuw
7 18e eeuw
8 18-19e eeuw
9 19e eeuw

Tweede positie: plaats
0 onbekend
1 in Nederland
2 buiten Nederland
3 fictief

Derde positie: functie
0 onbekend
1 boekdrukker
2 boekverkoper
3 boekdrukker en -verkoper
4 auteur (als financier, distributeur, ed.)
5 overigen (kunstverkopers, plaatdrukkers, schoolmeesters, ed.)
6 fictieve persoonsnaam

Vierde positie: man/vrouw/etc
m man
v vrouw
w weduwe
e erven
c corporatie/compagnie
o onbepaald

Verder
AAAo Nederlandse steden (zonder naam van drukker enz.)
BBBo Buitenlandse steden (zonder naam van drukker enz.)
CCCo Fictieve plaatsnamen (zonder naam van drukker enz.)
DDDo Geen naam van plaats en drukker enz.
ZZZo Namen waaraan geen titels hangen

Zoeken in WinIBW kan op deze indicatoren met 'z itf [#]!!!w' waarbij de uitroeptekens voor een willekeurig teken staan op die positie, dus z itf [#]!!!w levert alle weduwen op en z itf [#]!2!! alle buitenlandse drukkers.

kmc 180 Naam
De naam van de drukker wordt met voornamen voluit in de meest gebruikelijke genormaliseerde vorm opgenomen, zonodig met een aanvulling als (I) en (II) als er gelijknamige drukkers onderscheiden moeten worden.
Voor de opname van drukkersnaamsvarianten gelden de volgende criteria:
1. Als er binnen de eerste zes letters van de naam verschil is, wordt er altijd een variant opgenomen, tenzij dat verschil slechts bestaat uit s / sz in een patronymicum. Dus: Arendts / Arends / Arents en Visser / Visscher maar niet: Jansz / Jans Verschillen vanaf de zevende letter worden in afnemende mate als variant opgenomen. Dus b.v. niet: Waesberge / Waesberghe
2. Varianten die een extra lettergreep opleveren worden altijd opgenomen, met uitzondering van Latiniseringen die slechts bestaan uit -us of -ius na de zesde letter. B.v. Jansz / Jansen en Verhoef / Verhoeven maar niet: Visser / Visserius
3. Als er onder de eerste zes letters een y of ij voorkomt, wordt er altijd een variant met het andere letterteken gemaakt, ongeacht of deze vorm ook al is aangetroffen. B.v.: Gijssen / Gyssen.
4. Een gewijzigde eerste voorletter levert ook altijd een variant op:
Willem Jansz. Blaeu / Guillaume J. Blaeu, en: Dirk Pietersz Pers / Theodorus P. Pers. In deze gevallen wordt de eerste voornaam voluit geschreven. Bij varianten kan men verder meestal volstaan met voorletters, behalve als de achternaam van de verwijzing een patronymicum is, of als de voornaam nodig is om naamsgenoten van elkaar te onderscheiden.
Zet meerdere varianten in een enigermate logische volgorde.
5. Combinaties van Romeinse volgnummers met weduwen en erven zien er als volgt uit:
kmc 180 Borne, Theodoricus de (I, wed.)

kmc 280 Naamsvariant (herhaalbaar)
Zie voor criteria bij kmc 180, met uitzondering van de Romeinse volgnummering. Dit hoeft niet in kmc 280.

kmc 740 Plaats
De plaats van werkzaamheid in de huidige spelling, gevolgd door [spatie]$[spatie] en de jaartallen die daarop van toepassing zijn. Buitenlandse plaatsnamen in de huidige landstaal; Belgische plaatsnamen in de Nederlandse naamsvorm.
Kmc 740 is niet herhaalbaar. Als een drukker in meerdere plaatsen werkzaam was, wordt er per plaats een apart thesaurusrecord gemaakt. In kmc 900 worden dan telkens ook de overige plaatsen met jaren van werkzaamheid vermeld. Naamsvarianten worden slechts vermeld voorzover ze in de betreffende plaats aangetroffen zijn.
Als de plaats van werkzaamheid onbekend is, dan luiden kmc 740 en 900: Place unknown $ jaartallen.

kmc 741 Beroepsaanduiding
Gestandaardiseerd in het Engels, gevolgd door [spatie]$[spatie] en jaartallen (herhaalbaar).
Let op het verschil tussen de functie die een persoon tot een boek heeft, en het beroep dat hij opgeeft: de functie tot het boek staat in het impressum vóór de naam (pr., f., s. of Copy). Deze mededelingen worden niet opgevat als een algemene beroepsaanduiding en dus niet in kmc 741 verwerkt.
Het beroep wordt genoemd ná de naam in het impressum en wordt in de beschrijving - als de functie vermeld is - genegeerd, maar wel in de thesaurus opgenomen in de Engelse standaardvorm.

drukker printer
stadsdrukker town printer
provinciedrukker printer to the Provincial States
academie-/universiteitsdrukker University printer
landsdrukker printer to the States General
landsdrukker (Franse tijd) State printer
drukker van de VOC/WIC printer to the East/West India Company
drukker van de Illustere school/Gymnasium printer to the Grammar school
drukker van het Kwartier van - printer to the Kwartier van -
drukker van het Landschap van - printer to the Landschap van -
drukker van de Admiraliteit (van -) printer to the Admirality (of-)
drukker van de Raad van State printer to the State Council
drukker van de Koning/Z.M. printer to the King
drukker van Z. Excellentie printer to the Governor / the Stadtholder
drukker van het hof van - printer to the Court of -
drukker van (naam) printer to (naam)
drukker van (grap als `de Maegt Retorica') printer to (de Maegt Retorica, &c.)
kunstdrukker printer of graphics
boekverkoper bookseller
stadboekverkoper town bookseller
kaartverkoper map-seller
kunstverkoper seller of graphics
medailleverkoper seller of medals
muziekverkoper music-seller
papierverkoper paper-seller
bijbelverkoper bible -seller
academieboekverkoper University bookseller
stadslettergieter type-founder to the town
figuursnijder/kopersteker/plaatsnijder engraver
boekbinder bookbinder
boekvergulder gold-tooling bookbinder
(land)kaartmaker map maker
paskaartschrijver/zeekaartmaker see-map maker
graadboogmaker protractor maker
courantier newspaper publisher
schilder painter
tekenaar graphic artist
kunstschrijver calligrapher
schrijfmeester writing-master
medaillist medal engraver
koster sexton
beursknecht servant to the Exchange
stadstimmerman town-architect
vendumeester auctioneer

kmc 742 Adres
Het adres zoals op de titelpagina, min of meer genormaliseerd, gevolgd door [spatie]$[spatie] en jaartallen (herhaalbaar).
De straatnaam staat vooraan en wordt gevolgd door het bijbehorende lidwoord tussen (). Betekenisloze voorzetsels worden weggelaten.
`In de Breestraat' wordt: Breestraat (de), `Op het Marktveld' wordt: Marktveld (het).
Betekenisdragende voorzetsels komen bij het lidwoord tussen de ():
Breestraat (tegenover de), Marktveld (op de hoek van het).
De volgorde van meerdere adressen in herhaalde kmc's 742 is chronologisch.
Aanduidingen als `naast de bonte os', `tegenover het Wapen van Keulen', die dus geen betrekking hebben op het eigen uithangbord van de drukker, worden beschouwd als (onderdeel van het) adres en komen derhalve in kmc 742, en niet in kmc 743. De volgorde van meerdere adressen in herhaalde kmc's 742 is chronologisch.

kmc 743 Uithangbord
Ingang: eerste woord na lidwoord en/of voorzetsel. Gevolgd door [spatie]$[spatie] en jaartallen (herhaalbaar). De volgorde van meerdere uithangborden in herhaalde kmc's 743 is chronologisch.

kmc 900 Werkaantekeningen
In ieder geval plaats en jaartallen en naamsvarianten, identiek aan de gedrukte Thesaurus (of de aanvullingen daarop!). Kmc 900 kan herhaald worden. In de eerste staat altijd de letterlijke tekst van de gedrukte Thesaurus, bestaande uit plaats(en) en jaren van werkzaamheid en naamsvarianten. In een eventuele tweede kmc 900 staan werkaantekeningen.

kmc 910 Annotaties
Zichtbare Engelstalige annotatie. In kmc 910 staan Engelstalige annotaties, vooral met betrekking tot fictieve gegevens. Ook wordt hier een indicatie gegeven van de jaren van werkzaamheid als kmc 740 daar geen uitsluitsel over geeft, bij voorbeeld: active ca 1540.

----
Bij fictieve drukkers worden kmc's 741, 742 en 743 niet gebruikt. Wel komt er een opmerking in kmc's 900 en 910; zie voorbeeld ppn 292557213. Als de naam van een drukker na diens dood mystificerend of fictief in een impressum voorkomt, dan wordt daarvoor een tweede lemma in de drukkersthesaurus gemaakt met alle daarbij behorende gegevens over plaats van werkzaamheid, adres en dergelijke, en in kmc 910 de annotatie Fictitious. In beide lemma's wordt in kmc 900 over en weer verwezen, met eventuele uitleg; bijvoorbeeld:
kmc 900 Alleen gebruiken bij impressa na 1663; zie !075540118!
kmc 910 Fictitious

Overheidspublicaties zonder jaar van uitgave maar uitgevaardigd vóór de bekende jaren van werkzaamheid van de betreffende drukker/boekverkoper, leveren geen uitbreiding van diens jaren van werkzaamheid op. Ze krijgen in kmc 4040 b.v. [late 17th cent.] en in kmc 1100 b.v. 167X.

Alle plaatsnamen die los gebruikt worden zonder naam van drukker enz. krijgen een eigen thesaurusnummer, dat wordt opgenomen in kmc 4043. Dit geldt ook voor namen van bestaande plaatsen die fictief gebruikt zijn. Volledige nonsens-plaatsnamen eventueel aangevuld met een persoonsaanduiding zonder naamstructuur, krijgen samen een eigen thesaurusnummer (075573962). B.v. `Helicon, bij Lucifers blaesbalch'.

Alle titels zonder naam van plaats en drukker krijgen samen één thesaurusnummer (075566745).

.