Almanakken
In principe zijn de normale beschrijfregels van toepassing, maar almanakken vertonen enkele kenmerken die niet of heel weinig in ander drukwerk voorkomen, vandaar enkele aanvullende richtlijnen.
Een almanak bevat naast de almanak meestal nog bijwerkjes. Deze bijwerkjes werden vaak ook los verkocht en komen dus ook los voor. Omdat vaak niet duidelijk is wat “verplicht” in een bepaalde almanak thuishoort, worden alle onderdelen die als bibliografische eenheid aangemerkt kunnen worden apart beschreven. Let wel op of je te maken hebt met een bundeling zoals de uitgever bedoeld heeft of met een later convoluut.
KMC 1100: In de STCN wordt de almanak gedateerd naar het jaar waarvoor hij bedoeld is. Ook al zal in werkelijkheid de almanak in de meeste gevallen gedrukt zijn in het jaar ervoor (dus de almanak voor 1748, zal in 1747 gedrukt zijn, maar wordt toch op 1748 gedateerd). Bijwerkjes/onderdelen van almanakken worden gedateerd conform het hoofdwerk. Let dus op als je een exemplaar aan een bestaande beschrijving van een bijwerkje hangt of de datering nog klopt of bijgesteld moet worden.
Het jaar van een almanak wordt in principe niet beschouwd als gegeven voor de werkjaren van een drukker in de drukkersthesaurus, omdat er vaak van staand zetsel gebruik gemaakt werd. Uitzondering is een jaartal in het impressum; dan wel opnemen in de drukkerthesaurus.
KMC 3000/3011: De samenstellers worden opgenomen in kmc 3011. In kmc 4000 worden ze genoemd al naar gelang de manier waarop ze op de titelpagina gepresenteerd worden, voorafgegaan door 'By' of 'Compiled by'. Een uitzondering hierop is Antonio Magini (De Italiaanse waarzegger) die wel in kmc 3000 komt en in de 4000 alleen 'By' krijgt. Tot lang na zijn dood bleven er prognosticaties verschijnen met zijn naam op de titelpagina. Dergelijke titels worden beschreven alsof Magini echt de auteur is (let op: zijn volledige juiste naam is Giovanni Antonio Magini, alhoewel er vaak ten onrechte Magino op de titelpagina staat of de Latijnse variant Maginus). Tevens krijgen deze prognosticaties een sorteertitel in kmc 3220 met `Italiaanse waarzegger XXXX' (jaartal invullen).
KMC 3210: 'Almanak' omvat alle soorten almanakken (incl. comptoiralmanachs), mits per jaar verschenen, dus in kmc 3210 altijd: @Almanak
Een bijwerkje krijgt een sorteertitel (kmc 3211 of 3220) als ze seriematig en onder variante titels voorkomen, bijvoorbeeld: @Ligplaatsen. 1730
KMC 4040: Het is redelijk te veronderstellen dat bijwerkjes door dezelfde drukker zijn geproduceerd als de almanak waar ze bij zitten, maar we zetten dit niet als vaststaand feit in het impressum; er kan ook sprake zijn van een later convoluut. Wel kan een annotatie (kmc 4201) worden toegevoegd: Printed in ... by ...? met het betreffende ppn in kmc 4043.
KMC 4060: Als de feitelijke toestand één katern is met bijvoorbeeld 40 bladen dan wordt de collatie A40. Dit geldt ook als er op enig moment binnen het katern een nieuwe signatuurletter begint. Dus niet: A/B/C40. Wel kan dan een zichtbare annotatie worden toegevoegd: Signed A-C. Een werkaantekening kan zonodig verder verduidelijken: A1-5 [A6-8], B1-3 [B4], C1-5 enz.
Het 'echte' almanakgedeelte is vaak ongesigneerd, maar wordt wel als hoofdwerk behandeld, dus geen pi, maar [A] en b1 en b2 in 2275.
KMC 4062: Bij de kleinere formaten kan het identificeren een probleem zijn. Vaak wordt in de oudere literatuur het formaat 32º gebruikt, voor hetgeen nu met 24º wordt weergegeven. Het verschil tussen 18º en 24º is vaak lastig te zien omdat het watermerk ontbreekt, maar als de katernen in 6-en of afwisselend in 8-en en 10-en zijn gebonden, dan is het waarschijnlijk een 18º. Een 24º is meestal regelmatig in 8-en gebonden. Geef bij twijfel ook het formaat van de zetspiegel (hoogte x breedte in mm.) extra in de 4201. Bij totale onduidelijkheid kun je 'Other' aangeven in kmc 4062 en de zetspiegel in een 4201 weergeven. Geef dan ook 00 in kmc 2275 en een 3 in de 700X.
Soms is de almanak niet gevouwen in katernen, maar gedrukt op een strook papier die harmonicagewijs is gevouwen. Geef dan ook 'Other' in de 4062 en 'Leporello' in kmc 4201.
KMC 4201: Bij de Korte kronyk is vaak het enige verschil tussen edities de gebeurtenissen op de laatste bladzijde. In een nieuw jaar werden er (soms aan staand zetsel) een paar regeltjes toegevoegd over het afgelopen jaar, waardoor in een aantal gevallen, identieke beschrijvingen, inclusief de vingerafdruk, voorkomen. Voeg om verschil te kunnen maken bij Korte kroniekjes een annotatie toe in kmc 4201: Events up to ... (bv. June 1744 of 24-09-1775).
KMC 4201: In principe worden de gewone incorporates- of container-constructies gebruikt, maar bij onderdelen van almanakken is dat niet altijd mogelijk.
Er kan dan in kmc 4201 een 'Includes-' of 'Appears in'- annotatie gemaakt worden.
Includes-constructie: Betreft bijwerkjes zonder eigen tp, nieuwe eigen signering of paginering, dus geen bibliografische eenheid met de almanak zelf.
Indien bijwerkjes maar een enkel katern bevatten en in serie gemaakt lijken te zijn om in de loop der jaren samengevoegd te worden tot een geheel, dan de betreffende katernen toevoegen aan de Includes-vermelding in de 4201. Voorbeeld ppn 299317412
Appears-constructie: Werkjes die bij de almanak zitten, maar daar geen bibliografische eenheid mee vormen en dus apart beschreven worden, krijgen een Appears-annotatie. Citeer de naam van de almanak of uitgever en geef het jaar of de jaren waarin dit onderdeel voorkomt, bv.: Appears in Almanach Erven Stichter, 1720-1723. Voorkom lange lijsten met almanaktitels door samentrekking. Komt het werkje in veel verschillende almanakken voor, noteer dan 'Appears in various almanacs'. Daarnaast komt het PPN van de almanak(ken) in KMC 4160. In de almanak zelf komt, in tegenstelling tot 'gewone' incorporates-constructies, geen vermelding van de bijwerkjes.
KMC 651X: Almanakken krijgen standaard de onderwerpsontsluiting General Works (ppn 155444735). Prognosticaties krijgen standaard de onderwerpsontsluiting Science General (ppn 155444794). Verder ook altijd de vormdescriptor Almanak (ppn 155444581). De inhoud van de almanak kan aanleiding geven de trefwoorden uit te breiden, bijvoorbeeld in het geval van literaire almanakken, almanakken voor een specifieke doelgroep of bij toegevoegde Naamlijsten (ppn 230288197)
-Almanach voor dames ook Dutch language (155446746)
-Borger wacht almanach en Schutters wacht almanach ook Krijgskunde(155446177)
-Reiswijzer ook Verkeer (155445375)
-Verbeterd specie boek ook Business administration (155445944)
.
|