Als sector staan we midden in de maatschappij en die verandert in hoog tempo. Het is dus geen keuze om een diversere sector te worden: het is een absolute voorwaarde om relevant te zijn. Geen gemakkelijke weg om in te slaan. Maar wat mij betreft is het wel een feestelijke weg: we worden er sterker, rijker en effectiever van. We verlaten onze vertrouwde basis en worden diverser én inclusiever. Maar hoe doen we dat?

Ons openstellen voor de ander, echt luisteren, zoals illusionist George Parker ons zo mooi liet zien. Meer jammen in plaats van standpunten ventileren, zoals spreker Jitske Kramer ons vertelde. Zorgen voor tussenruimtes, zoals curator Halleh Ghorashi ons op het hart drukte. Eén antwoord, één recept is er niet. In elk geval moeten we bereid zijn ons oordeel uit te stellen, onze vaste denkpatronen los te laten en aandachtig te vragen en te luisteren. En onze ramen en deuren wijd open te stellen; van onze gebouwen, maar ook van onszelf. Als sector hebben we de laatste jaren een enorme ontwikkeling en veerkracht laten zien. We hebben de buitenwereld naar binnen gehaald, werken samen met nieuwe partners. In de publieke ruimte nemen we een belangrijke plek in. En nu is het tijd voor de volgende stap: écht inclusief worden. Met een gebouw, een collectie, een programmering én personeel die passen bij de maatschappij van nu.

Hoe we dat doen is de vraag waarvoor we vandaag de dag staan. Het Nationale Bibliotheekcongres, op 16 april in Rotterdam, stond in het teken van die vraag.  We hoorden bevlogen sprekers, mooie praktijkvoorbeelden en ervaringen die ertoe doen. En we voerden pittige gesprekken. Soms op het scherpst van de snede, soms zelfs met enig ongemak. Maar zoals Jitske Kramer zei: “Zonder conflict geen vrede.” Ik hoop dat het u net als mijzelf inspireerde. Is inspiratie alleen genoeg? Nee. Maar wel het begin.

De oogst van de dag leest u in dit magazine. Eigenlijk begint het nu pas echt, terug in onze vertrouwde omgeving. Business as usual? Dat hoop ik niet. Wat wel? Dat de woorden diversiteit en inclusiviteit nooit meer hetzelfde voor u betekenen als vóór het congres. Dat u steeds meer gaat jammen met nieuwe en andere collega’s en contacten. Dat heb ik mezelf ook voorgenomen: meer jammen, meer luisteren, nog meer uit mijn comfortzone treden. Niet vrijblijvend, maar bouwend aan een organisatie die klaar is voor de wereld van nu.

Lily Knibbeler, directeur Koninklijke Bibliotheek