KB archiveert digitale parels van XS4ALL 

Op 1 mei 1993 kreeg het brede Nederlandse publiek toegang tot het internet via provider XS4ALL. Binnen een dag meldden zich meer dan 700 pioniers, die via de provider een eigen homepage op het wereldwijde web hoopten te plaatsen. Begin 2019 dreigden deze eerste homepages, ook wel webwiegedrukken of webincunabelen genoemd, voorgoed te verdwijnen. De KB wilde dit belangrijke digitaal geboren erfgoed graag redden en bewaren voor toekomstige generaties, onderzoekers en andere geïnteresseerden en zette een reddingsactie op touw.

Kees Teszelszky, conservator digitale collecties, legt uit waarom deze XS4ALL-homepages zo belangrijk zijn: “Deze collectie is een belangrijk deel van het innovatiegeheugen van Nederland. De homepages markeren de overgang van het traditionele gedrukte erfgoed op papier naar het digitale erfgoed online en waren de broedplaats voor digitale innovatie. Via XS4ALL hadden voor het eerst alle Nederlanders toegang tot het internet en dat leverde bijzondere huisgemaakte homepages op.”

Wat speelde zich in de beginjaren af op het internet? 

“De websites uit de begintijd van het internet geven een goed beeld van het leven online van toen. Je kunt er de eerste blogs lezen, maar ook discussies volgen in chatgroepen en op diverse fora. Tot 2000 zijn er zo’n 3.000 XS4ALL-homepages gemaakt over zeer uiteenlopende onderwerpen. Daar zitten echte digitale parels tussen, zoals de Stone-Age Computer uit 1993, het virtuele huis van Liesbet uit 1995 en de Nederlandse versie van de Hamster Dance uit 1998. Ook de unieke virtuele metro van De Digitale Stad (DDS), die nooit eerder is gearchiveerd, wordt straks door de KB bewaard.”

 

Waarom zouden ze voorgoed verdwijnen?

Kees legt uit dat een webpagina gemiddeld maar zo’n 90 dagen online staat. “Dan kan je je voorstellen dat de XS4ALL-websites van het eerste uur, waarvan sommigen inmiddels zo’n 27 jaar oud zijn, meestal al offline zijn gegaan. De vroegste particuliere parels van onze webgeschiedenis die we hebben gevonden, stonden al (bijna) een kwart eeuw op de servers van XS4ALL. Ze waren nooit in een webarchief bewaard, beschreven of bestudeerd. We hebben een actie op touw gezet om de homepages met de meeste erfgoedwaarde te selecteren voor een speciale webcollectie. Gelukkig hebben we in 2019 en 2020, dankzij financiële bijdragen van het SIDN Fonds en Stichting Internet4all, een selectie van die homepages blijvend kunnen bewaren. Uiteraard hebben we wel de rechtmatige eigenaren van deze sites hiervan op de hoogte gebracht.”