In 2023 werd de KB het slachtoffer van een diefstal waarbij zes boeken van Alexander Pushkin uit de collectie werden ontvreemd. Lees hier in vragen en antwoorden wat wij over deze diefstal kunnen mededelen.

Welke boeken werden uit de KB gestolen?

Er zijn zes boeken uit de collectie van de KB ontvreemd. 

Aan welke kenmerken kunnen de gestolen boeken worden herkend?

KB-collectiestukken worden voorzien van een signatuur (een nummer waarmee ze opgevraagd kunnen worden) en hebben een barcode. De gestolen boeken hebben een stempel van ‘Koninklijke Bibliotheek’ centraal op het voorblad evenals een met de handgeschreven signatuur op een van de eerste pagina's. Drie van de zes boeken hebben handgeschreven aantekeningen op het voorblad. Met de bovengenoemde editie-informatie in combinatie met het KB-signatuur zouden de juiste werken identificeerbaar moeten zijn. Helaas verwijderen illegale handelaren echter vaak informatie uit boeken waarmee de rechtmatige eigenaren te herleiden zijn. Er blijven in dat geval vaak wel sporen achter waaraan je kunt zien dat er onderdelen zijn verwijderd. In de gedigitaliseerde werken zijn ook kenmerkende eigenschappen zoals gebruikssporen te zien. 

Download hier een PDF met de kenmerkende eigenschappen van de gestolen boeken.

Wanneer werden de boeken uit de KB gestolen?

Dat gebeurde in het voorjaar van 2023. De KB kwam niet eerder met dit nieuws naar buiten vanwege het lopende onderzoek.

Waarom meldt de KB de diefstal nu pas?

Dit heeft een aantal redenen. Vanwege de manier waarop de daders te werk gingen, werd de vermissing pas in verband gebracht met de reeks internationale diefstallen nadat hier berichten over verschenen binnen het Europese bibliothekennetwerk. Nadat de KB bij de politie melding maakte van de vermissing, is er afgesproken dat we er gedurende het lopende onderzoek geen mededelingen over zouden doen. Ook de maatregelen we intern moesten treffen om de beveiliging te verbeteren kostten tijd. Nu onze gestolen titels ondanks de arrestatie van de vermoedelijke daders niet zijn teruggevonden, hopen we dat er met de bekendmaking van de diefstal nieuwe sporen opduiken die naar de boeken zullen leiden.  

Hoe werden de boeken gestolen?

Vanwege het lopende onderzoek kan de KB hierover geen mededelingen doen. Van de Georgische bende die in april 2024 voor meerde diefstallen uit bibliotheken werd opgepakt, is bekend dat ze verschillende – en ook geavanceerde - methoden inzetten. 

Wat is het motief achter de diefstal?

Daar kan alleen naar worden gegist. In de woorden van KB-conservator Jeroen Vandommele: “De bende had het op internationaal niveau voorzien op met name romantische, 19de-eeuwse Russische literatuur. Het is speculeren naar het motief, maar de gestolen boeken zullen verzamelaars van patriottistisch Russische publicaties aanspreken.” 

Zijn de daders van de diefstal in de KB bekend?

Dat is niet met zekerheid te zeggen. Afgaande op de gestolen titels is het wel aannemelijk dat de diefstal in de KB door dezelfde daders is uitgevoerd als de bende die actief was in andere landen. Dat kan echter alleen worden aangetoond als de titels ook behoorden tot de boeken die in beslag zijn genomen in Georgië. Vooralsnog zijn de titels van de KB niet tussen de geconfisqueerde boeken, noch elders, aangetroffen.

Hoe zijn de vermoedelijke daders gevonden?

Dat gebeurde als resultaat van gezamenlijk onderzoek door een JIT (Joint Investigation Team) bestaande uit politieagenten uit Frankrijk, Georgië, Litouwen, Polen en Zwitserland. Ook Tsjechië, Estland, Finland, Duitsland en Letland verleenden opsporingsbijstand. De operatie werd overzien door Europol en Eurojust. 

Hoe heeft de diefstal kunnen gebeuren?

Een diefstal is altijd het gevolg van een combinatie van factoren. Als nationale bibliotheek bewaren wij onze collectie voor de eeuwigheid, maar zorgen we er ook voor dat onze collecties toegankelijk zijn voor het publiek en onderzoekers. Wij geven de collectie letterlijk in handen van onze leden. Natuurlijk proberen we de kans op diefstal met diverse maatregelen zo klein mogelijk te houden. Potentiële daders doen vaak voorafgaand aan een roof grondig onderzoek om ervoor te zorgen dat het ze lukt de gewenste items te stelen. Er wordt daarbij bijvoorbeeld gekeken naar routine-handelingen rondom de uitgifte van boeken en de beste tijd en locatie om toe te slaan. In het belang van de veiligheid van onze collecties kan de KB hier geen verdere mededelingen over doen.   

Welke veiligheidsmaatregelen heeft de KB na de diefstal getroffen?

Na de diefstal heeft de KB verschillende maatregelen getroffen om herhaling zoveel mogelijk te voorkomen. Zo zijn er ‘risicoboeken’ geïnventariseerd die nu onder scherper toezicht staan. Waar nodig maakt de KB gebruik van precisieweegschalen wanneer een collectie-item wordt uitgegeven en ingenomen. Er zijn ook onzichtbare maatregelen getroffen die de KB graag onzichtbaar houdt.

Zijn de veiligheidsmaatregelen van de KB nu op orde?

Als nationale bibliotheek bewaren wij onze collectie voor de eeuwigheid, maar willen we ook dat mensen onze collectie kunnen inzien en gebruiken. Wij geven de collectie letterlijk in handen van onze leden. Met diverse veiligheidsmaatregelen proberen we de kans op diefstal zo klein mogelijk te houden. Naar aanleiding van de diefstal heeft de KB haar veiligheidsmaatregelen aangescherpt. Toch zijn we ons ervan bewust dat diefstal nooit voor 100 procent is te voorkomen. 

Heeft de KB aangifte gedaan?

Ja. Alle boeken die zijn weggenomen zijn bekend bij de Landelijke Eenheid Opsporing van de politie en staan als gestolen gesignaleerd. De titels zijn in de database van Interpol geregistreerd.  

Welke acties heeft de KB ondernomen om de boeken terug te vinden?

De KB heeft informatie over de gestolen boeken gedeeld met een aantal partnerbibliotheken in binnen- en buitenland. Bij het onderzoek betrokken collega’s houden daarnaast online in de gaten of de boeken worden aangeboden op veilingsites. Helaas hebben ze tot op heden geen sporen van de gestolen boeken gevonden.  

Hoe kan ik meehelpen aan de opsporing?

Nu het politieonderzoek lijkt te zijn vastgelopen, delen de KB en de politie graag informatie over de gestolen titels in de hoop dat internetspeurders online sporen van deze collectiestukken tegenkomen. We zouden deze ontbrekende titels graag weer toevoegen aan de nationale bibliotheekverzameling. Zodat ze weer voor iedereen (onder veilige omstandigheden) opvraagbaar zijn in onze leeszaal in Den Haag. 

Tips kunnen worden gedeeld met @email.