Topstukken

Aardige sprookjes is een sprookjesboek met 24 ‘vroolijke fabels met mooie plaatjes’. Denk bijvoorbeeld aan Roodkapje, Sneeuwwitje, De gelaarsde kat en De sneeuwkoningin. In Aardige sprookjes vind je ook volksverhalen, zoals De groote worst en De olifant en de kleermaker. Dit prentenboek is uitgeven door Adolf Engel in Berlijn. Het boek komt uit 1880-1889.

Signatuur: KW Ki 5105

Dit album amicorum van Jacoba Cornelia Bolten (1805-1843) is een typisch voorbeeld van een vrouwenalbum uit de 19e eeuw: een klein doosje in boekvorm waarin op losse blaadjes verzen en wensen in het Nederlands, Frans en Duits zijn geschreven door familieleden en kennissen. Daarnaast bevat het album vaak voorbeelden van huisvlijt: borduurwerkjes, prikwerkjes, tekeningen, aquarellen, haarwerkjes, bandvlechtwerkjes en wat al niet meer.

Signatuur: KB KW 79 L 40

In dit album amicorum van de Haagse drogist en letterkundige Samuel Johannes van den Bergh (1814-1868) treffen we bijdragen aan van grote Nederlandse letterkundigen. Denk aan Tollens, Wilthuys, Hofdijk en Immerzeel, maar ook de Deense sprookjesschrijver Hans Christian Andersen. Het is een mooi voorbeeld van een vriendschapsboekje uit de 19^e eeuw.

Signatuur: KB KW 133 M 117

Vroeger werd een vriendenboek album amicorum genoemd. Het album van Petronella Moens is wel heel bijzonder: er staan bijdragen in van beroemde schrijvers uit haar tijd. Lees meer over dit topstuk van de KB.

De Atlas Ortelius is de eerste ‘moderne’ wereldatlas. De Antwerpse kaartenmaker Abraham Ortelius (1527-1598) liet een aantal bestaande kaarten opnieuw tekenen in een standaardformaat en gaf ze uit als boek.

In de Atlas van de Amsterdamse koopman Dirk van der Hagen vind je meer dan 400 kaarten en prenten van alle delen van de wereld. Bekijk dit topstuk van de KB.

Beatrijs is een middeleeuws verhaal over het leven van de non Beatrijs. Er bestaat maar 1 exemplaar van (uit 1374) en dat is te vinden bij de KB. Lees meer over dit topstuk.

Op 10 juli 1584 schoot Balthasar Gerards Willem van Oranje dood. Daarvoor kreeg hij een beloning van koning Filips II van Spanje. Deze beloningsbrief voor de familie van Balthasar Gerards is de officiële verklaring van de Spaanse koning.

In 1942 verscheen het eerste deel van Chassidische legenden van uitgeverij De Blauwe Schuit. Lees meer over dit topstuk van de KB.

In de collectie van de KB vind je een bijzondere uitgave van het gedicht ‘Cheops’ van de dichter J.H. Leopold (1865-1925). Lees meer over dit topstuk.

Dat heerlijke kerstfeest vermeldt geen auteur, illustrator, uitgever of drukker. Oorspronkelijk heette het boek O Weihnachtszeit - o sel'ge Zeit. Er waren ook een Franse en een Italiaanse versie. Uit onderzoek weten we inmiddels dat de illustraties zijn gemaakt door Pauli Ebner (1873-1949). Zij was een Oostenrijkse illustrator van prentenboeken en vooral bekend door haar illustraties op prentbriefkaarten.

Signatuur: KW XKN 406

Zelf chique damesmode maken was in de 2e helft van de 19e eeuw heel gewoon. Dat blijkt uit een van de populairste modetijdschriften: De Bazar. In dit ‘tijdschrift voor fraaie handwerken’ zie je invloeden uit de internationale modewereld. Voornamelijk de Franse.  

De KB bewaart De Digitale Stad, 1 van de belangrijkste platforms uit het Nederlandse internet van de jaren 90. Lees hier meer over dit topstuk.

Arius van Tienhoven was arts en fotograaf. Zijn fotoboeken laten goed zien hoe het er in ziekenhuizen aan toeging begin 20e eeuw. Bekijk zijn fotoboeken online, als topstuk van de KB.

De nieuwe rijschool uit 1856 is het oudst bekende beweegbare prentenboek dat in Nederland is gemaakt. Lees meer over dit topstuk van de KB.

Le recueil des histoires de Troyes, in het Nederlands De verzameling geschiedenissen van Troje, is een heel bijzonder boek met 48 prachtige houtsneden. Lees meer over dit topstuk.

Dit middeleeuwse handschrift van Jacob van Maerlants Der naturen bloeme (ca. 1350) is een vroege voorloper van onze Wikipedia. Het bevat prachtige illustraties. Ook is het voor het eerst in het Nederlands geschreven in plaats van in het Latijn. 

Het weekblad Donald Duck kwam in Nederland voor het eerst uit in 1952. Bekijk dit topstuk van de KB en lees meer over de achtergrond van het blad.

Het Evangeliarium van Egmond is een perkamenten boek uit de 9e eeuw. Het is beroemd omdat je er een afbeelding in vindt van graaf Dirk en gravin Hildegard van 'Holland'. Zij lieten die afbeelding er rond het jaar 975 in zetten. Meer dan 1000 jaar later zijn Dirk en Hildegard de oudste Nederlanders van wie een afbeelding bestaat.

Maak digitaal kennis met 2 fabrieksprentenboeken over het thema vakantie uit het begin van de 20e eeuw. In deze soorten prentenboeken staat geen uitgever, geen drukker, geen illustrator, geen auteur en geen jaar van uitgave. Ze zijn vaak uitgegeven in een grote oplage en goedkoop geproduceerd. Deze 2 prentenboeken zijn interessant omdat ze zo zeldzaam zijn. Daarnaast geven ze een beeld van vervoermiddelen en ideeën over vakantie

Signaturen: KW XKZ 0214 (Buiten! Waar de vogels fluiten) en KW XKZ 0213 (Hoera! Wij gaan op reis)

De Flora Batava is een botanisch topstuk: het is het allereerste geïllustreerde overzicht van de wilde flora in ons land. Tientallen plantenkenners, kunstenaars, inkleurders en uitgevers werkten er aan mee. Ontdek dit topstuk. 

De Flora Batava is een overzichtswerk van de Nederlandse wilde planten en bloemen. We hebben alle 28 delen van het originele werk gedigitaliseerd. Je kunt het op deze pagina online inzien.

Het getijdenboek Philips van Bourgondië is een middeleeuws handschrift met gebeden en psalmen. Het is versierd met miniaturen, oftewel illustraties. Ontdek dit topstuk.

Het getijdenboek van Simon de Varie is een van de mooiste middeleeuwse getijdenboeken uit de KB-collectie. 

Hansje in ‘t bessenland is de Nederlandse vertaling van een klassiek Zweeds prentenboek uit het begin van de 20e eeuw. In dit prentenboek vind je versjes en prenten in Jugendstilstijl van Elsa Beskow. Johanna Wildvanck vertaalde de tekst. Het boek gaat over Hansje, die in het bos naar bessen zoekt voor zijn jarige moeder. Met hulp van de koning van Bessenstein en de Roodbessenvrouw en hun kinderen lukt het hem zijn mandjes te vullen en zijn moeder blij te maken.

Signatuur: KW BJ Z0668

Albertus Seba (1665-1736) verzamelde bijzondere voorwerpen, zogenoemde rariteiten. De rijke beschrijving van zijn collectie is een KB-topstuk. Lees meer over deze apotheker. 

Het Gruuthusehandschrift is een verzameling liederen, gebeden en gedichten die tussen 1405 en 1410 zijn geschreven. Bekijk het topstuk online en lees meer.

In het Haags liederenhandschrift vind je liederen, gedichten en andere teksten uit de late middeleeuwen. Ze gaan allemaal over de hoofse liefde. 

Schrijfmeester Willem Silvius (ca. 1520-1580) liet in zijn schrijfboek zien welke stijlen hij beheerste. Lees meer over dit handschrift.

Hoe de vogels aan een koning kwamen is een prentenboek van Theo van Hoytema. De KB bezit een proefexemplaar dat Hoytema zelf ingekleurd heeft.

De kunstuitgave Hot Printing van H.N. Werkman is een pronkstuk van druk- en stencilwerk uit de jaren 30 van de 20e eeuw. De kleuren spatten van de pagina’s. Lees meer over dit topstuk.

How to be a Dutchie werd rond 1950 gemaakt in Amsterdam door het onbekende schrijverspaar Willy & Luc. Het rijkgeïllustreerde boekje beschrijft op een grappige manier welke bijzondere gewoontes Nederlanders allemaal hebben.

Signatuur: KB KW 79 H 47

Dit werk bevat woorden die als beledigend, discriminerend of racistisch ervaren kunnen worden. Lees de disclaimer om te zien hoe de KB met dit soort teksten omgaat. 

In de 17e eeuw is een ‘vriendenboek’ een soort LinkedIn voor studenten en mannen uit kunst en cultuur. In Jacob Heyblocqs vriendenboek staan bijdragen van bijna alle belangrijke figuren uit de Gouden Eeuw. Lees meer.

Hieronymus van Alphen schreef in de 18e eeuw Kleine gedigten voor kinderen. Lees meer over dit topstuk van de KB.

In het kinderboek Koddige avonturen van den vos en den ooievaar leren kinderen hoe ze met elkaar moeten omgaan. Niet voor niets is de laatste zin van het boek ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat dan ook aan andren niet’! Het boek werd in 1859 uitgegeven door Gebroeders Van der Post.

Signatuur: KW Ki 3230

Korte verhandeling van God, de mensch, en deszelvs welstand is een voorloper van Spinoza’s belangrijkste filosofische werk: de Ethica. Ontdek dit topstuk.

Kunst en samenleving is een van de vroegste vormen van de Nieuwe Kunst in Nederland. Bekijk dit topstuk van de KB.

De Lancelotcompilatie is een Middelnederlands handschrift uit ongeveer 1320-1330. Er staan 10 ridderromans in over koning Arthur en de ridders van de Ronde Tafel, zoals Lancelot en Walewein. Bekijk dit KB-topstuk en lees meer.

Het Liber Pantegni is de oudste samenvattende Latijnse tekst over geneeskunde uit de middeleeuwen. Het is in de 11e eeuw voor het grootste deel vertaald uit het Arabisch. Dat gebeurde in Zuid-Italië. Het KB-handschrift komt uit de omgeving van de vertaler. 

Signatuur: KW 73 J 6

Mare Liberum van Hugo de Groot verscheen in 1609 en speelt nog steeds een rol in het zeerecht. Lees meer over dit topstuk van de KB.

Metamorphosis insectorum Surinamensium van Maria Sibylla Merian is een prachtig geïllustreerd boek over planten en insecten in Suriname uit 1705. Lees meer over dit topstuk.

Mijnheer Prikkebeen is geschreven door Johan Jacob Anthony Goeverneur. Het wordt gezien als het eerste Nederlandse stripverhaal. Lees meer over dit topstuk.

Het boek Nederlandsche vogelen (1770-1829) is het eerste overzicht van vogels die in Nederland te vinden zijn. Het is nu een van de topstukken van de KB.

Het beweegbare prentenboek De boerderij uit de 19e eeuw laat alle onderdelen van het leven op de boerderij zien. Bekijk dit topstuk van de KB.

Het Psalter van Eleonora van Aquitanië is een van de oudste handschriften in de collectie van de KB. Lees meer.

Sint Nikolaas en zijn knecht is het invloedrijkste kinderboek van Jan Schenkman. Lees meer over dit bijzondere boek.

De Specilla circularia is een tekst over telescopen. Schrijver is de Amsterdamse burgemeester Johannes Hudde. Het werk verscheen in 1656 en was toen heel vernieuwend. De gedrukte tekst was jarenlang spoorloos. Tot het boek opdook bij een veiling. Daar kon de KB het kopen.

Sprookjes uit de nalatenschap van Moeder de Gans uit 1870 is een van de oudste en mooiste bundels met sprookjes van de gebroeders Grimm in de collectie van de KB. Lees meer over dit topstuk.

Stedenatlas De Wit is het Google Earth van de 17e eeuw. Je kunt er bijna ieder huis, iedere boom en iedere achtertuin van de steden uit de Lage Landen op vinden. Lees meer over dit topstuk.

Het tijdschrift De Lach maakte van 1924 tot 1972 een opvallende verandering door: van gezinsblad naar mannenblad. Bekijk dit KB-topstuk en lees meer.

Tijdschrift Libelle is al meer dan 85 jaar populair. De KB heeft de meeste jaargangen van dit blad in huis. Lees alles over dit digitale topstuk.

Het tijdschrift Panorama verschijnt sinds 1913. Het allereerste nummer uit dat jaar kwam pas in 2006 in de KB terecht. Lees meer over dit topstuk.

Het Viervoudig schouwspel van wonderen is een boek van Johannes van Call. Het bevat tekeningen van steden en landschappen. Van Call tekent deze prenten rond 1700. Hij reist dan langs de Rijn, van Schafhaussen tot Amsterdam. De prenten zijn gedrukt in kleur. Het is een van de vroegste experimenten met het drukken in meerdere kleuren.

Signatuur: KW 2211 B 24

In zijn Visboeck beschrijft Adriaen Coenen de wezens die in en om de zee leven. Lees meer over dit handschrift uit de 16e eeuw, topstuk van de KB.

Het Wapenboek Beyeren bevat meer dan 1000 tekeningen van wapenschilden van middeleeuwse ridders. Het is een van de topstukken van de KB.

Het Wapenboek Nassau-Vianden bevat de familiewapens van de voorouders van Engelbrecht II van Nassau.

Wat is er op de kermis te zien? is een zeldzaam prentenboekje uit de 19e eeuw. Het bevat 16 ingekleurde afbeeldingen over de kermis. Deze afbeeldingen nemen een hele pagina in beslag. Het zijn eigenlijk 2 boeken ineen. Achteraan vind je nog een uniek vervolg. Dit heet Nog iets van de kermis in prentverbeeldingen.

Signatuur: KW 1088 E 30

Dit werk bevat woorden die als beledigend, discriminerend of racistisch ervaren kunnen worden. Lees de disclaimer om te zien hoe de KB met dit soort teksten omgaat. 

De KB bewaart enkele handschriften uit het 2e kwart van de 15e eeuw die versierd zijn door de Meesters van Zweder van Culemborg. Deze handschriften noemen we ‘Zweder getijdenboeken’. Een getijdenboek bevat teksten voor katholieken die zij op vaste tijden konden opzeggen. De KB kreeg dit Zweder getijdenboek in 1998 voor 99 jaar te leen. De KB bestond toen 200 jaar.

Signatuur: 79 K 2