Over onze collectie Sinterklaaspapier

In de collectie van de KB bevinden zich miljoenen boeken, kranten, tijdschriften en ander geschreven materiaal. Daarnaast hebben wij ook zo’n 500 bijzondere voorwerpen in de collectie. In 2017 hebben Frits Gerssen en Tineke Gerssen-Lintvelt uit Hoogeveen 2 prachtige verzamelingen geschonken aan de KB: centsprenten en Sinterklaaspapier. In deze bijdrage gaan we in op het Sinterklaaspapier. Onderzoekers kunnen deze verzameling goed gebruiken om meer te leren over de samenleving in een bepaald tijdperk.

Het oudste inpakpapier voor het feest van de Goedheiligman stamt uit circa 1930. Het ging toen om papieren zakjes met een toepasselijk Sint Nicolaasmotiefje erop, die banketbakkers gebruikten om hun lekkernijen in te verpakken. Vanaf circa 1950 werd speciaal inpakpapier gemaakt dat werd gebruikt voor het inpakken van allerhande Sinterklaascadeaus. 

Sinterklaaspapier is verbruiksmateriaal. Het is niet gedateerd en de ontwerpers, tekenaars en andere betrokken makers zijn vaak onbekend. Verzamelaars kunnen een inschatting maken van de datering door te kijken naar de papiersoort, de druktechniek en de vormgeving van de motieven. In de beginjaren zijn de ontwerpen en kleuren eenvoudig en vrij sober. Naarmate de welvaart stijgt wordt ook het inpakpapier luxer en kleurrijker. In de afgebeelde voorstellingen zie je de mode van de tijd en veranderingen aan de hand van maatschappelijke ontwikkelingen. Zo veranderde Piet van roedrager in pofbroek naar sportieveling op skateboard, roetveegpiet en witte Piet.  

Gerssen heeft al vanaf het begin zijn papieren ingedeeld naar wat er te zien is, zodat de collectie overzichtelijk bleef toen de omvang groeide. Hij onderscheidde verschillende rubrieken, waaronder: Sint + Piet + paard, Sint + Piet + boot, Piet met pakjes, Intocht, Speelgoed, Liedtekst, Kindertekening. Binnen deze rubrieken kan nog een onderverdeling gemaakt worden, bijvoorbeeld ‘Sinterklaas alleen’: alleen zijn hoofd, als borstbeeld, ten voeten uit, met boek of staf of zonder, als silhouet enzovoorts. 

Na de overdracht van de schenking zijn alle papieren in de KB omgepakt in verpakkingen van zuurvrij karton. De schenking beslaat 22 dozen met Sinterklaaspapier uit de periode 1950-2016. De papieren zijn geordend naar wat er is afgebeeld. Verder is er 1 doos met tentoonstellingsmateriaal dat is gebruikt bij de tentoonstelling 'Sint-Nicolaasinpakpapier uit de collectie van Frits Gerssen’ in de Openbare Bibliotheek in Hoogeveen in 2007. Deze doos bevat onder meer 140 papiermonsters uit de periode 1960-2007 en vitrineteksten op kaartjes. Tot slot behoort tot de schenking een exemplaar van Gerssens catalogus Sinterklaas in pakpapier uit 2016, waarin de verzamelaar de ontwikkelingen in productie van en voorstellingen op Sinterklaaspapier systematisch beschrijft. Dankzij de heldere indeling en de informatieve catalogus is de papierverzameling erg interessant en bruikbaar voor onderzoekers.