Inhoudsblokken

Wat las men in 17e-eeuwse kranten? Dankzij een samenwerking tussen de KB en het Instituut voor de Nederlandse Taal weten we dat nu. Historisch taalkundige Nicoline van der Sijs maakte de afgelopen jaren 13 kranten uit die tijd digitaal leesbaar en doorzoekbaar. Ze kreeg daarvoor hulp van 300 vrijwilligers.

 

109 duizend artikelen

Dat de kranten nu te lezen en te doorzoeken zijn, is zo bijzonder omdat computers de gotische letters van kranten uit die tijd normaal gesproken niet herkennen. Ook zijn de kranten soms deels vergaan. Daarom besloot historisch taalkundige Nicoline van der Sijs deze zeldzame kranten met in totaal 19 miljoen woorden te laten overtikken en ze zo toegankelijk te maken. Via een oproep vond ze enkele honderden vrijwilligers die de letters en het 17e-eeuwse Nederlands konden lezen. Dankzij hun hulp staan nu ruim 109 duizend artikelen op Delpher.

 

Inhoud van de 17e-eeuwse kranten

In de kranten van 350 jaar geleden vinden we verschillende berichten. We kunnen lezen over berovingen, moorden en andere misdaden. Verder wordt verteld over oorlogen en schepen van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC). Ook boden winkeliers hun waar aan in advertenties en gaven burgers vermissingen op, bijvoorbeeld van hun kind, hond of paard.

Leesbaar voor iedereen

De artikelen zijn voor iedereen gratis te lezen op Delpher. Ze zijn nu ook te lezen via het Couranten Corpus, de database met deze kranten van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Daar is ook een handige functie toegevoegd: als je met de cursor op het 17e-eeuwse woord gaat staan, verschijnt daarnaast de hedendaagse versie. Daardoor zijn de teksten makkelijker te lezen. Ook zijn de teksten voorzien van metadata: de naam van de krant, de datum, het soort nieuws en andere informatie. Daardoor zijn ze sneller te doorzoeken.

 

Belangrijk voor onderzoekers

De kranten zijn niet alleen leuk om terug te lezen: ze zijn ook belangrijk voor onderzoekers. Dankzij de artikelen kunnen zij veranderingen in de taal uit die tijd bestuderen. Ook begrijpen we dankzij deze kranten nog beter hoe het leven en de maatschappij er in die tijd uitzagen.

 

 

Kranten in de 17e eeuw

Aan het begin van de 17e eeuw verschenen in West-Europa de eerste kranten. De gedigitaliseerde kranten van de KB zijn de oudste kranten die in de Republiek werden gepubliceerd. De kranten waren meteen een groot succes. In de loop van de 17e eeuw kwamen er steeds meer verschillende titels. Mensen gaven kranten vaak aan elkaar door of lazen ze in de kroeg. Daar lazen ze de artikelen ook aan elkaar voor.

  • Screenshot uit de Couranten Corpus van het Instituut voor de Nederlandse Taal.

Vervolg van het project

Inmiddels heeft de KB nog meer kranten beschikbaar. Dit najaar starten KB en het Instituut voor de Nederlandse Taal een vervolgproject om ook die beter doorzoekbaar te maken. Omdat de techniek is verbeterd, worden de teksten eerst gelezen door computers. Daarna corrigeren vrijwilligers de teksten en voegen ze er metadata aan toe.

 

Blader door de kranten

Wil je zelf door de kranten bladeren? Bekijk de artikelen op Delpher of via het Instituut voor de Nederlandse Taal.