Bibliotheekinzicht

Op Bibliotheekinzicht willen we laten zien hoe het gaat met de bibliotheken in Nederland. Welke activiteiten en faciliteiten bieden ze? Hoeveel leden hadden ze en hebben ze nu? Wat doen ze voor de jeugd, of voor laaggeletterden? Is de bibliotheek van nu nog te vergelijken met de bibliotheek van vroeger?

Onderzoeksartikelen en dossiers

Om hier het antwoord op te vinden, vragen we de bibliotheken regelmatig om mee te doen aan onze onderzoeken. Ook bieden we instrumenten aan, waarmee ze zelf onderzoek kunnen doen.

De resultaten van al deze onderzoeken verwerken we in artikelen en dossiers op Bibliotheekinzicht. In de dossiers vind je een schat aan informatie over actuele thema's. Denk aan de invloed van corona op bibliotheken of aan hoe bibliotheken omgaan met diversiteit. Je vindt er onder andere interviews, analyses, columns en ‘best practices’.

Databank

Bibliotheekinzicht biedt ook een databank met de ruwe data waar veel artikelen en dossiers op zijn gebaseerd. De databank bevat dashboards rondom verschillende thema’s, zoals basisvaardigheden en de samenwerking met het primair onderwijs. De databank maakt het mogelijk om data van bibliotheken met elkaar te vergelijken, analyses uit te voeren en datasets te downloaden.

Bibliotheekinzicht is in eerste instantie bedoeld voor bibliotheekprofessionals en beleidsmakers. Dankzij alle gegevens die op Bibliotheekinzicht staan, krijgen zij inzicht in de dienstverlening van bibliotheken. Dit kan ze helpen om hun eigen dienstverlening in te richten, te evalueren en te verbeteren.

Neem bijvoorbeeld de artikelen over de maatschappelijke functies van de bibliotheek. Daaruit blijkt dat de ene bibliotheek vooral inzet op basisvaardigheden en de andere op samenwerking met het primair onderwijs. Als beleidsmaker of bibliotheekprofessional kun je hiervan leren. De dashboards in de databank zijn hierbij een handig hulpmiddel, omdat je daar de dienstverlening van verschillende bibliotheken met elkaar kunt vergelijken. Het dossier Impact biedt praktische instrumenten waarmee je zelf de impact van je eigen dienstverlening kunt meten. 

Ben je om een andere reden geïnteresseerd in bibliotheekstatistieken, bijvoorbeeld omdat je veel met bibliotheken samenwerkt, zelf onderzoek uitvoert of nieuwsgierig bent naar de bibliotheeksector? Ook dan is Bibliotheekinzicht een waardevolle bron.

Bibliotheekorganisaties en de KB moeten verantwoording afleggen aan de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Dat staat in de Bibliotheekwet uit 2015, de Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen (Wsob). Daarvoor moeten ze ieder jaar gegevens aanleveren, de zogeheten Wsob-gegevens. Het gaat hierbij niet alleen om uitleencijfers en bezoekersaantallen, maar ook om cijfers over personeel, activiteiten en financiën. 

De KB verzamelt en analyseert deze gegevens en presenteert deze ieder jaar in het dossier Bibliotheekstatistiek op Bibliotheekinzicht. Dit dossier laat de belangrijkste ontwikkelingen in de bibliotheeksector zien. Zo krijgt de minister inzicht in de staat van het bibliotheekstelsel. Op basis hiervan kan OCW bijvoorbeeld beslissingen nemen over het beleid of de financiering. Hetzelfde geldt voor bibliotheken, provincies en gemeenten.

De cijfers uit het hierboven genoemde dossier Bibliotheekstatistiek krijgen veel media-aandacht. Naast de KB publiceert ook het CBS ieder jaar een persbericht met daarin de belangrijkste conclusies. Dit wordt meestal opgepikt door kranten of tv-programma’s. Daaruit blijkt wel dat we bibliotheken nog steeds belangrijk vinden.

Maar waar het uiteindelijk om gaat, is dat de informatie op Bibliotheekinzicht laat zien hoe het ervoor staat met de openbare bibliotheken in Nederland. Op basis daarvan kan OCW bijvoorbeeld besluiten dat er iets moet veranderen in de wetgeving of geldstroom. Verdwijnen er te veel kleine bibliotheken vanwege bezuinigingen? Dan kan de minister daar bijvoorbeeld geld voor vrijmaken. Beleidsmakers op provinciaal en lokaal niveau zien in de gegevens misschien een aanleiding om hun dienstverlening aan te passen.

Sinds de invoering van de Wsob (bibliotheekwet uit 2015) heeft de KB een regierol in het openbare-bibliotheekstelsel. Dit houdt onder meer in dat zij samen met de openbare bibliotheken beleid ontwikkelt en onderzoek uitvoert naar de stand van zaken in het bibliotheekstelsel. De uitkomsten daarvan zijn terug te vinden op Bibliotheekinzicht. Bibliotheekinzicht is in te zien via de website van Bnetwerk.