Onderzoeksproject ReVerDi: Real Versus Digital

Wat maakt een boek duurzaam? Is een digitale kopie van een boek meer of minder duurzaam dan een papieren boek? En welke kansen biedt het kunnen lenen van zowel een digitale als een papieren versie van hetzelfde boek?

Nationale bibliotheken zorgen voor grote verzamelingen boeken. Vaak zijn dit bijzondere boeken, die volgens de wet bewaard moeten worden. Dit kost geld, energie en arbeid. De collectie boeken groeit nog steeds en er wordt nu vaak nog zowel een digitale als papieren versie van een boek bewaard. 

In het Europese onderzoeksproject ReVerDi onderzoeken we de duurzaamheid van een digitaal boek en van een papieren boek. De resultaten gebruiken we om een zo hoog mogelijke duurzaamheid te behalen, tegen zo min mogelijk kosten. 

We werken samen met het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland, waarbij van elk land zowel de nationale bibliotheek als een technische universiteit deelneemt. De Europese Unie heeft geld beschikbaar gesteld voor dit onderzoek. 

De KB gaat samen optrekken met de TU Delft. In het Verenigd Koninkrijk nemen de British Library en de University of Surrey deel. In Zwitserland wordt het project opgepakt door de Schweizerische Nationalbibliothek en de Berner Fach Hochschule. Zo kunnen we de bibliotheken onderling vergelijken en van elkaar leren. Ook verzamelen we gegevens om een goede analyse te kunnen doen. Het project start op 1 juni 2024 en zal 3 jaar duren.

Met dit project gaan we appels met peren vergelijken. Een papieren boek staat ergens op een plank, veilig in een magazijn. Een digitaal boek staat op een beveiligde server. De stappen die gezet moeten worden om een papieren of digitaal boek te lezen of bekijken, zijn dus totaal anders. 

Met het onderzoeksproject ReVerDi gaan we al deze processen en activiteiten goed in kaart brengen. Op die manier wordt duidelijk wat er precies nodig is voor een papieren boek en voor een digitaal boek, onder andere in de vorm van geld, energie en tijd van medewerkers. 

De resultaten kunnen gebruikt worden om goed voorbereid te zijn op de toekomst. Een belangrijk thema daarbij is duurzaamheid. Ook kunnen we meer mensen eenvoudiger en op meer manieren bereiken (via internet én via de bibliotheek zelf). Daarnaast maken we gedetailleerder onderzoek mogelijk.

Voor de planeet is het fijn als de bibliotheek toe kan met een lager energiegebruik en met minder grondstoffen. Voor alle lezers en onderzoekers is het fijn als de diensten zo duurzaam mogelijk zijn. Hierbij helpt het als duidelijk is wat de impact is van kiezen voor een bepaalde versie van een boek, krant of tijdschrift.

Over een paar jaar verhuizen we de huidige papieren collecties naar een nieuw magazijn. Dit nieuwe magazijn verbruikt nauwelijks energie en is gebouwd om minstens een eeuw mee te gaan. Daarmee vergroten we de duurzaamheid enorm. Ondertussen zien we dat steeds meer energie nodig is voor de servers met onze digitale boeken. Dat heeft vooral te maken met steeds meer exemplaren die ook digitaal beschikbaar komen. Het ReVerDi-project gaat ook door de digitale bibliotheek kansen opleveren om de impact op onze planeet flink te verkleinen.

Uit het behoud blijkt al hoe papieren en digitale collecties elkaar kunnen versterken. Wanneer meer mensen de digitale versie bekijken, is er minder uitleen en dus minder risico voor de papieren versie. Deze gaat dan langer mee. Ook wanneer er zeer kwetsbare stukken zijn kan het voorzichtig en zo gedetailleerd mogelijk digitaliseren niet alleen het gebruik makkelijker maken, maar ook details van het origineel bewaren die over een paar jaar mogelijk zouden kunnen verdwijnen.

Project ReVerDi valt onder Future Libraries Lab. Het project wordt gesubsidieerd door het samenwerkende Europese initiatief “Joint Programming Initiative Cultural Heritage and Global Change” en “Collecting Climate Knowledge for Europe”.