De KB zocht al heel lang naar het boek Tip en Top op de maan. Dit jaar lukte het ons eindelijk dit werk te kopen bij een veilinghuis. We hebben nu alle pop-upboeken over Tip en Top van de Tsjechische kunstenaar Vojtĕch Kubas̆ta in onze collectie.
Wie zijn Tip en Top?
Tip en Top en hun hondje Tap spelen de hoofdrol in 8 pop-upboeken van de Tsjechische kunstenaar Vojtĕch Kubas̆ta (1914-1992). Hij maakte deze boeken in de jaren 60 van de 20e eeuw. De vrienden Tip en Top beleven allerlei avonturen, steeds in een andere omgeving: van bos en boerderij tot dierentuin en drakenschip. In Tip en Top op de maan uit 1965 gaan de 2 vrienden met een raket naar de maan en weer terug naar de aarde. Spoiler alert: op de laatste pagina blijkt dat de reis zich afspeelt in een kermisattractie.
Hoe zijn de boeken over Tip en Top in de KB gekomen?
De pop-upboeken van Kubas̆ta zijn zeldzaam. Ze zijn heel populair bij verzamelaars. Omdat de boeken veel beweegbare delen hebben, zijn ze ook heel kwetsbaar. Met andere woorden: ze gaan snel kapot. Het gebeurt dus niet zo vaak dat je een mooi exemplaar van deze boeken kunt kopen.
Via antiquariaten en Marktplaats was het gelukt 7 van de 8 Tip en Top-boeken in onze collectie te krijgen. Tip en Top op de maan ontbrak nog. In 2017 kwam onze eerste kans. Toen kon je op het boek bieden bij veilinghuis Bubb Kuyper in Haarlem. Helaas hadden we toen niet het hoogste bod. We moesten daarna tot juni 2022 wachten. Toen dook er nóg een exemplaar op en konden we meebieden bij veilinghuis Zwiggelaar en deze keer lukte het wel. We hebben nu alle Tip en Top-boeken in onze collectie.
Beweegbare verrassingen
De pop-upboeken over Tip en Top zitten technisch heel knap in elkaar. Je ziet meteen het vakmanschap van Kubas̆ta. Zijn platen zijn driedimensionaal: ze hebben laagte, breedte en diepte. En dat is nog maar het begin. Er is een pijl waar je aan kunt trekken. Een schijf waar je aan kunt draaien, waarna er een figuurtje verschijnt. Op elke pagina vind je zo nieuwe verrassingen. Kubas̆ta maakte zijn boeken met de kleurrijke tekeningen expres groot. Zo had hij veel ruimte voor mooie bewegingen en grappige details.
Internationaal succes
Tip en Top waren 2 voor iedereen herkenbare kwajongens. Kubas̆ta koos hun namen ook heel bewust: ze zijn in alle talen makkelijk uit te spreken. Kubas̆ta’s werk was namelijk al tijdens zijn leven heel populair in het buitenland. Het werd bijvoorbeeld vertaald in het Duits, Frans, Fins, Spaans, Japans en natuurlijk het Nederlands.
Wil je Tip en Top op de maan zien?
Op deze site zie je al een aantal foto’s. Ben je binnenkort in de KB? Dan kun je het boek zien liggen in de vitrine bij de leeszaal van de Bijzondere Collecties. Vanaf februari 2023 kun je het boek aanvragen en inzien. Je moet hiervoor lid zijn de KB. Alle andere boeken van Kubas̆ta kun je trouwens ook inzien, de KB heeft er bijna 100!
Meer weten?
Via het Centraal Bestand Kinderboeken kun je zoeken naar artikelen over het werk van Kubas̆ta in het tijdschrift Movable stationery. Dit kun je dan inzien in de leeszaal Bijzondere Collecties. Op YouTube vind je veel filmpjes waarin je kunt zien hoe de boeken bewegen.
Lezen
- V. Kubas̆ta, Tip + Top op de maan. Prague: Artia [1965]. Aanvraagnummer KW GW A120871
- Ellen G.K. Rubin, Pop-ups from Prague: a centennial celebration of the graphic artistry of Vojtěch Kubašta (1914-1992) from the collection of Ellen G.K. Rubin. The Grolier Club, 2013. Aanvraagnummer 16005383
- Thomas Gubig, Pop up: die dreidimensionalen Bücher des Vojtěch Kubašta. Gubig & Köpcke, 2003. Aanvraagnummer ZAG 157
- Pop-ups, Illustrated Books, and Graphic Designs of Czech Artist and Paper Engineer, Vojtěch Kubašta (1914-1992). The Bienes Center for Literary Arts, Broward County Main Library, Ft. Lauderdale, Florida. Jan 25-April 30, 2005.
