In 2022 is het 350 jaar geleden dat de Republiek het meest turbulente jaar uit haar jonge geschiedenis meemaakte. De machtige koning van Frankrijk had zijn zinnen gezet op oorlog. Het angstige en boze volk kwam in opstand. Een golf van geweld en verwoesting raasde over het land. Den Haag vormde het hart van de politieke scheuring, die eindigde in de moord op de gebroeders De Witt. Vanwege de slechte bescherming liep de paniek in de stad hoog op.
Daarover vertelt het zomernummer van Haagse Historie. Dit nummer werd op 17 juni gepresenteerd in de KB met een klein symposium over de rol van de media in het Rampjaar. Pamfletten en kranten jaagden de angst en boosheid tot grote hoogtes. Fake news en complottheorieën waren aan de orde van de dag.
Het programma
Tussen nieuwe en oude vijandbeelden: de beeldcultuur van de Opstand en het Rampjaar
In het Rampjaar wordt de Republiek overspoeld door prenten met de meest gruwelijke taferelen: van kinderen gespietst op lansen tot de uiteengereten lichamen van de gebroeders De Witt. Deze prenten konden putten uit een lange en bloedige beeldtraditie die terugging op propagandawerken uit de Nederlandse Opstand, maar er waren ook verschillen. Michel van Duijnen vertelde hoe prentmakers schipperden tussen traditie en vernieuwing, markt en propaganda, volks- en elitecultuur.
Overtuigen met beelden. Twee pamfletten uit van de KB uitgelicht
Veel van de politieke discussies in 1672 werden uitgevochten in een hevige pamflettenoorlog. Voor- en tegenstanders van de Oranjes probeerden via woord en beeld de bevolking van hun gelijk te overtuigen. KB-conservator Jeroen Vandommele liet dit zien aan de hand van twee pamfletten in de omvangrijke collectie Knuttel van de KB.
Discussie: Media in het Rampjaar
Merle Lammers, Ingmar Vroomen en Michel van Duijnen verdiepten zich alle drie in de verspreiding van het nieuws in het Rampjaar. Dit had een grote invloed op de gebeurtenissen in 1672. Hoe werkte deze dynamiek, en: zijn er parallellen te trekken met nu?
De sprekers
- Michel van Duijnen is politiek historicus en houdt zich bezig met de afbeeldingen van excessief geweld in de Republiek tot 1700.
- Jeroen Vandommele is conservator na-middeleeuwse en moderne handschriften bij de afdeling Collecties van de KB.
- Merle Lammers is militair historicus en won een prijs voor haar scriptie over het Rampjaar door de ogen van tijdgenoten. Ook is ze secretaris van het Platform Rampjaarherdenking 1672-2022.
- Ingmar Vroomen werkt voor het Stadsarchief Rotterdam en promoveerde op taalgebruik en nationale retoriek in 17de-eeuwse pamfletten.
Terugkijken
Heb je het symposium gemist of wil je iets nog terugkijken? Er zijn die dag opnames gemaakt.
