Vandaag is in de stoep voor de KB een Stolperstein met de naam van Lion Kunstenaar geplaatst. Stolpersteine, Duits voor ‘struikelstenen’, zijn handgemaakte stenen die worden geplaatst om slachtoffers van de nazi's te herdenken. Elke steen wordt aangebracht bij het laatste adres van de persoon die ermee herdacht wordt.
Lion Kunstenaar
Op deze afbeelding zijn de algemene gebruiksvoorwaarden van KB.nl van toepassing. © erven Lion Kunstenaar.
Lion Kunstenaar. © erven Lion Kunstenaar.
Lion (Jonny) Kunstenaar, geboren in 1902, was pianist en vertegenwoordiger. In 1928 trouwde hij met Anna Keijl. Omdat Lion en Anna Joods waren kregen zij vanaf 1940 te maken met de onderdrukking en vervolging van de Duitse bezetter. Anna overleed in 1942 als gevolg van ziekte en werd begraven in Wassenaar. Lion dook onder en werd verraden. Hij kwam in kamp Westerbork terecht en is daarvandaan in november 1943 naar Auschwitz gedeporteerd. Hier werd hij vermoord. Zijn sterfdatum is lang onbekend geweest maar werd officieel vastgelegd als 31 december 1943. Onlangs bleek echter dat hij op of rond 11 januari 1944 is omgebracht in de beruchte experimentenbarak van Josef Mengele.
Lion en Anna waren niet de enige leden van de familie Kunstenaar die in Den Haag woonden. Lions ouders Joseph en Mietje woonden aan de Badhuisweg in Scheveningen. Lions jongere broer Samuel Simon woonde met zijn gezin met twee kinderen aan de Gevers Deynootweg in Scheveningen. Zij zijn allemaal vermoord door de nazi’s. Alleen Lions jongste broer Michel overleefde de oorlog.
In de straat en wijk woonden nog meer Joodse families. Dit waren vooral mensen uit de middenklasse zoals ambtenaren, militairen en onderwijzers. Op de website van het Joods Monument kun je meer informatie vinden over personen die als Joden vervolgd werden en de Holocaust niet overleefden.
-
Op deze afbeelding zijn de algemene gebruiksvoorwaarden van KB.nl van toepassing. © erven Lion Kunstenaar.
Lion Kunstenaar en Anna Kunstenaar-Keijl op hun trouwdag. © erven Lion Kunstenaar.
Waarom een Stolperstein voor de KB?
Het huidige KB-gebouw en de omringende gebouwen zoals het Nationaal Archief en het voormalige Ministerie van Buitenlandse Zaken zijn gebouwd in de jaren ’70 en ’80 van de vorige eeuw. Voor de Tweede Wereldoorlog was het gebied een woonwijk achter het toenmalige station Staatsspoor. De wijk werd aan het eind van de 19e eeuw gebouwd en breidde zich uit tot het huidige Bezuidenhout. Een van de straten, de Cornelis Speelmanstraat, lag precies op de plek waar nu de KB staat. Op nummer 35 woonde Lion Kunstenaar met zijn vrouw Anna Kunstenaar-Keijl. In het huis van Lion en Anna woonden ook de zus van Anna, haar echtgenoot en hun dochter Henriette.
Op 3 maart 1945 werd het Bezuidenhout getroffen door een enorm bombardement waarbij 800 mensen omkwamen. Het huis van Lion en Anna werd hierbij ook vernietigd. Zelf waren zij toen al niet meer in leven. Na de oorlog werd Bezuidenhout opnieuw opgebouwd, maar hierbij werd het stratenpatroon gewijzigd. De wijk waar de Cornelis Speelmanstraat liep werd aangewezen voor kantoren en instellingen. Wel is er een nieuwe Cornelis Speelmanstraat verrezen. Deze vind je aan de overkant van de Prins Clauslaan, zo’n 100 meter verderop.
Stichting Stolpersteine
Stolpersteine is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig om de slachtoffers van de nazi’s te herdenken: Joodse mensen, maar ook bijvoorbeeld mensen met een handicap, deserteurs, of politieke gevangenen. Hij plaatste in 1995 de eerste steen, toen nog zonder toestemming. Intussen zijn er door heel Europa meer dan 100,000 stenen geplaatst. De kunstenaar heeft lange tijd alle stenen persoonlijk gemaakt en geplaatst, maar door de enorme groei van het project wordt hij sinds 2005 ondersteund door een beeldhouwer en twee ontwerpers. Op elke steen staat slechts één naam. De nazi’s reduceerden mensen tot cijfers om hun leven en herinneringen uit te wissen. De kunstenaar richt zich daarom juist op elk persoon als individu.
