Postincunabelen
Inhoudsopgave
De collectie postincunabelen in het kort
- Inhoud: verzameling boeken die zijn gedrukt in Nederland of op een andere plek in Europa tussen 1501 en 1540.
- Omvang: zo’n 3.500 boeken.
- Toegankelijkheid: de boeken zijn te vinden in de KB-catalogus. De Nederlandse postincunabelen zijn ook te vinden in de STCN. Ter inzage in de leeszaal Bijzondere Collecties; niet te leen.
- Meer informatie: Esther van Gelder.
Inhoud van de collectie postincunabelen
Postincunabelen zijn boeken die tussen 1 januari 1501 en 31 december 1540 in Europa zijn gedrukt. Niet alle onderzoekers houden dezelfde definitie aan. Deze boeken zijn de opvolgers van incunabelen: de eerste vormen van boekdrukkunst. Bij postincunabelen zie je nieuwe ontwikkelingen, zoals een titelpagina en een colofon. Ook werden vaak houtsneden en decoraties gebruikt.
De collectie Nederlandse postincunabelen van de KB bestaat uit zo’n 1.000 uitgaven. Dat is ongeveer een kwart van de meer dan 4.500 gedrukte postincunabelen in de Nederlanden. De verzameling bevat ook ongeveer 2.500 postincunabelen die in andere landen zijn gedrukt. Veel uitgaven zijn in het Latijn. Ze gaan vaak over theologische onderwerpen. Daaronder zijn bijvoorbeeld werken van Erasmus en Luther. Ook zijn er veel uitgaven van klassieke auteurs.
Geschiedenis van de collectie postincunabelen
De KB ziet de postincunabelen sinds de 19e eeuw als een aparte collectie. Net als de incunabelen kreeg de KB ze vooral uit particuliere verzamelingen. Bibliothecaris J.W. Holtrop wilde een catalogus van incunabelen maken. Daarvoor moest hij eerst greep krijgen op de ongedateerde drukken, waarvan nog niet duidelijk was of ze vóór of na 1501 waren gemaakt. Daarom liet hij alle drukken tot en met 1540 apart plaatsen. Sinds dat moment worden incunabelen en postincunabelen als aparte verzamelingen gezien.
Toegankelijkheid van de collectie postincunabelen
De boeken zijn te vinden in de KB-catalogus. De Nederlandse postincunabelen zijn ook beschreven in de STCN. Ze worden ter inzage gegeven in de leeszaal Bijzondere Collecties.
De collectie postincunabelen in de KB inspireerde de Haagse uitgever, boekhandelaar en antiquaar Wouter Nijhoff, om een vervolg te maken op de incunabelbibliografie van M.F.A.G. Campbell. Dankzij Nijhoffs medeauteur M.E. Kronenberg werd het standaardwerk Nederlandsche bibliographie van 1500 tot 1540 in meerdere delen gepubliceerd (1923-1971).
De buitenlandse postincunabelen zijn door R. Pennink beschreven in de Catalogus der niet-Nederlandse drukken, 1500-1540, aanwezig in de Koninklijke Bibliotheek 's-Gravenhage (1955). Behalve de titels geeft de auteur bibliografische verwijzingen, signaturen en gegevens over de herkomst. Deze gegevens vind je ook in de KB-catalogus.
Literatuur over de collectie postincunabelen
Artikelen
- Gruys, J.A.. 'Post-Incunabula: A Dutch Contribution to Bibliographical Vocabulary’. Across the Narrow Seas: Studies in the History and Bibliography of Britain and the Low Countries: presented to Anna E.C. Simoni. The British Library, 1991, pp. 17-22.
Boeken
- Nijhoff, W. & Kronenberg, M.E. Nederlandsche bibliographie van 1500 tot 1540. Nijhoff, 1923-1971.
- Nijhof, W. L’art typographique dans les Pays-Bas pendant les années 1500 à 1540. Nijhoff, 1926-1935.
- Pennink, R. Catalogus der niet-Nederlandse drukken 1500-1540 aanwezig in de Koninklijke Bibliotheek 's-Gravenhage. Koninklijke Bibliotheek, 1955.
