Open Science in Nederland
Hoe maak je wetenschap zo toegankelijk mogelijk voor de hele maatschappij? En welke rol kan het hoger onderwijs daarin spelen? Het doel van open science, of open wetenschap, is dat wetenschappelijke resultaten en processen zo open en toegankelijk mogelijk zijn voor de hele samenleving. En dit krijgen we voor elkaar door samen te werken.
De KB en de nationale open science agenda
Samen met onder andere NWO, SURF, de Nederlandse universiteiten & hogescholen, en ZonMW, werkt de KB sinds 2014 aan de nationale open science agenda. In 2017 resulteerde dit in het eerste Nationaal Plan Open Science waarin gezamenlijke ambities zijn geformuleerd. Leuk detail: de huidige directeur van de KB, Wilma van Wezenbeek, nam de schrijfopdracht aan van toenmalig staatssecretaris Sander Dekker, en KB’s Chief Open Science, Astrid van Wesenbeeck, was een van de drie co-auteurs.
In 2022 werd een nieuwe versie opgeleverd, het tweede Nationaal Plan Open Science 2030; ambition document and rolling agenda (NPOS2030).
In 2023 heeft de landelijke samenwerking geresulteerd in het Convenant Regieorgaan Open Science (OS-NL), in opdracht van toenmalig minister Robert Dijkgraaf. De opdracht van het OS-NL is om in tien jaar tijd een flinke impuls aan de open science ontwikkelingen te geven, op basis van de gestelde ambities en werkagenda in het NPOS2030. Daarnaast coördineert OS-NL het overleg met alle bestuurders van de partijen die het convenant hebben ondertekend. Onze adjunct directeur & portefeuillehouder Onderzoeken & Ontdekken, Martijn Kleppe, neemt hieraan deel.
De inhoudelijke (rolling) agenda bestaat uit vier richtingen:
- Richting maatschappelijke betrokkenheid en deelname
- Richting inclusieve en transparante wetenschappelijke processen
- Richting open wetenschappelijke communicatie
- Richting FAIR en open onderzoeks-outputs
De rol van de KB bij het NPOS
De KB is lid van het bestuurlijk overleg van het Regieorgaan Open Science. We richten ons binnen dit netwerk op de volgende pijlers:
- open access-publicaties beter toegankelijk maken voor mensen die onderzoek willen doen of onderzoek beter willen begrijpen
- wetenschappelijke publicaties duurzaam opslaan en bewaren voor toekomstige gebruikers
- databestanden zo FAIR mogelijk maken
- burgers helpen die zelf onderzoek willen doen, bijvoorbeeld met databestanden van de KB of verwijzen naar open access publicaties.
Partijen die deelnemen aan het bestuurlijk overleg OS-NL
- Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW)
- Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO)
- Universiteiten van Nederland (UNL)
- Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU)
- Vereniging Hogescholen (VH)
- SURF (voorzitter)
- Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW)
- Institutenorganisatie van NWO (NWO-I)
- ZonMw
- Universiteitsbibliotheken & Nationale Bibliotheek (UKB)
- Data Archiving and Networked Services (DANS)
- Netherlands eScience Centre
- 4TUResearchData
- Health-RI
- Samenwerkingsverband Hogeschoolbibliotheken (SHB)
