Hot Printing van H.N. Werkman
De kunstuitgave Hot Printing van H.N. Werkman is een pronkstuk van druk- en stencilwerk uit de jaren 30 van de 20e eeuw. De kleuren spatten van de pagina’s. Zo gaf Werkman deze donkere tijd vrolijke kleuren en vormen.
Bekijk Hot Printing online
H.N. Werkman en zijn experimenten met ‘druksels’
H.N. Werkman begon in 1908 een drukkerij in Groningen. Na een tijdje ging hij experimenteren met ‘druksels’, zoals hij ze zelf noemt. Zo begint hij te tekenen met de zijkant van een inktroller. Vanaf de 30 jaren maakte Werkman ook gebruik van sjablonen: stukken papier waarin vormen zijn uitgesneden. Die techniek zien we ook terug in Hot Printing.
-
Naaktfiguur op canapé, ca. 1935.
Werkman gebruikte de inktroller ook om vlakken in kleur aan te brengen. Voor Naaktfiguur op canapé tekende hij eerst een vrouwenfiguur. Dat deed hij met de zijkant van de inktroller. Daaroverheen bracht hij met de vlakke kant van de roller een geel en een groen kleurvlak aan.
Wat is Hot Printing?
In 1935-1936 maakte Werkman een serie prenten die hij Hot Printing noemt. De naam is ontleend aan hot jazz. Net als in de jazz nam Werkman een paar basisvormen en maakte hij daarmee variaties. Elke afdruk van een prent is dan ook anders.
-
Kop in profiel naar rechts. Het stencil voor het zwarte vlak – het kapsel – zit op deze prent hoger dan op andere afdrukken.
Waarom maakte Werkman al die prenten?
Wat Werkmans bedoeling is met de drukken, is niet duidelijk. Horen de prenten bij elkaar? We weten het niet. Wel maakte Werkman een omslag met de tekst ‘Hot Printing erop’. Hij heeft in 3 exemplaren daarvan een tekst en 2 prenten gelijmd. Zo ontstond Hot Printing als boek. Daarnaast maakte hij nog veel meer prenten en losse teksten, die niet tot boekjes zijn samengebracht. In brieven heeft Werkman het over ‘mijn kleine drukken’ of ‘een heele serie van 14 stuks’. In een andere brief heeft hij het weer over ‘10 bladen hot printing’. In totaal zijn er echter 18 prenten op 17 vellen.
Klankgedichten in Hot Printing
Werkman maakte en drukte ook gedichten, waarvan sommige in verschillende boekjes werden gelijmd. In het boekje Hot Printing is er maar 1 opgenomen: ‘hoopvol begin 1936’. Het lijkt op het eerste gezicht een nonsensgedicht:
verecte a selecte
ne more ne pandecte
se vaste vaste vekte
o laste lasto lecte
Wat dit precies betekent, weten we niet. Het kan te maken hebben met de ondergang van de oude idealen van de Groninger kunstkring De Ploeg rond die tijd. Werkman vond dat het toelatingsbeleid veel strenger moest zijn. De andere regels bevatten woorden met Duitse of Latijnse wortels. Ze betekenen iets als ‘verdere groei is ongewenst’, ‘het zal leiden tot leegte’, en ‘we zijn in last’. Werkman zelf schrijft in een brief uit 1941: ‘de tekst is betrekkelijk bijzaak’. Het gaat in Hot Printing dus vooral om de prenten.
Hoe is Hot Printing bij de KB terechtgekomen?
Het boekje met de reeks losse prenten en tekstbladen waren eigendom van Ate Zuithoff (1912-2009). Hij richtte met F.R.A. Henkels en A. Buning in 1940 uitgeverij De Blauwe Schuit op. Werkman werd als drukker aangetrokken. Nadat Zuithoff overleed, bood antiquariaat André Swertz Hot Printing te koop aan. In 2013 kocht de KB het boekje en de reeks prenten, met steun van de B.H. Breslauer Foundation in New York.
Hoe kun je Hot Printing inzien?
Hot Printing staat online als topstuk, maar is ook in te zien in de KB. Je kunt het werk aanvragen via de KB-catalogus via signatuur KW GW X100005 en bekijken in de leeszaal van Bijzondere Collecties. De afbeeldingen zijn te bekijken op Wikimedia Commons.
