In januari 2019 werd bekend dat internetprovider XS4ALL zou verdwijnen. XS4ALL was 1 van de eerste internetproviders van Nederland waar mensen klant van konden worden. Veel Nederlandse internetpioniers bouwden daarom via XS4ALL hun eerste homepage. Een groot deel van deze vroege XS4ALL-homepages zou in 2019 verdwijnen. De KB wil redden wat van waarde is uit het verleden, voor onze toekomstige generaties. Daarom zetten we een reddingsactie om deze bijzondere homepages te bewaren. Het resultaat is onze webcollectie van XS4ALL-homepages.
Wat houdt dit project in?
Homepage van gebruiker Ranx, juni 1994.
Het KB-webarchiveringsteam bouwde een webcollectie op met meer dan 3.000 gearchiveerde homepages, die in de periode 1993 tot en met 2001 via XS4ALL zijn gebouwd. In de collectie vind je de vroegste, bijzonderste of juist erg kenmerkende homepages van Nederland. Daarnaast zijn er in de webcollectie 413 homepages aangemerkt als topstuk. Dit zijn homepages die zo’n grote erfgoedwaarde hebben, dat ze het verdienen om apart te worden onderzocht en beschreven. Voorbeelden van topstukken zijn:
- de oudste homepage van gebruiker Ranx, die in juni 1994 online kwam
- de homepage van digitaal kunstenares Mathilde μP (''Microprosessor'') over web art uit 1994
- het digitaal atelier van Liesbet Zikkenheimer, één van de eerste interactieve 3D-omgevingen op het Nederlandse web uit 1995
Het webarchiveringsteam zorgde dat de homepages zo authentiek mogelijk zijn bewaard. Ook is er een collectiebeschrijving opgesteld: hierin staat een uitgebreide uitleg van methodes, technieken en historische achtergrond. Zo kan de webcollectie in de toekomst worden gebruikt als betrouwbare historische bron van het vroege Nederlandse web. Het project is in april 2021 afgerond.
-
Homepage van digitaal kunstenares Mathilde μP (“Microprocessor”) over web art.
Voor wie is de webcollectie bedoeld?
Wetenschapper, student of leek: de webcollectie is interessant voor iedereen met interesse in de geschiedenis van het vroege Nederlandse web, die onderzoek wil doen naar homepages en webarcheologie.
Met wie werkte de KB samen in dit project?
Digitaal atelier van Liesbet Zikkenheimer.
De KB voerde het project uit, met financiële steun van het SIDN-fonds en de Stichting Internet4ALL. Daarnaast hielpen wetenschappers van de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit Amsterdam en vele internetpioniers, waaronder Marleen Stikker, ons bij de uitvoering van dit project.
Ook gingen we een wetenschappelijke samenwerking aan met de afdeling Mediastudies van de Rijksuniversiteit Groningen. De wetenschappers en studenten onder leiding van prof. Susan Aasman, hoogleraar digital humanities, deden onderzoek naar persoonlijke homepages op het web. Uiteindelijk was dit een winstgevende samenwerking tussen de wetenschap en de KB: de universiteit liet zien wat de moeite van het bewaren waard was en de KB toonde aan met welke technieken deze websites het beste konden worden onderzocht.
Internationale samenwerking voor redding Belgisch erfgoed
Tot slot leidde dit project tot internationale samenwerking tussen de KB, de Koninklijke Bibliotheek van België en de Universiteit van Gent. Tijdens het project vonden we onverwacht 124 Belgische homepages in het Nederlandse webdomein die tot 2003 waren ondergebracht bij XS4ALL België.
Vanwege het bijzondere karakter van deze homepages, brachten we deze in kaart en archiveerden ze. Webarchivering is in België namelijk nog niet begonnen en dit bijzondere Belgische erfgoed zou anders verloren gaan. Daarnaast is migratie van zo’n collectie homepages van het ene naar het andere nationale webdomein uniek in de wereld voor zover bekend.
