De fotoboeken van Arius van Tienhoven
Arius van Tienhoven, 1912.
De Nederlandse arts Arius van Tienhoven werkte begin 20e eeuw voor het Rode Kruis in Servië. Hij maakte daar de Balkanoorlogen en de Eerste Wereldoorlog mee. Van Tienhoven was ook fotograaf. Tijdens deze oorlogen maakte hij dan ook vele foto’s. Van Serviërs, de omgeving, gebouwen, collega's. Maar ook van gewonden, operaties en zelfs oorlogsmisdaden. Deze foto’s plakte hij in albums. Die laten heel goed zien hoe het er in ziekenhuizen aan toeging in die tijd. De fotoboeken van Van Tienhoven zijn dan ook een topstuk van de KB.
Bekijk het 1e album online
Bekijk het 2e album online
Bekijk het 3e album online
Wie was Arius van Tienhoven?
Arius van Tienhoven (1886-1965) studeerde voor arts in Leiden. Toen hij net klaar was, brak er in 1912 oorlog uit in Servië. Van Tienhoven ging erheen om te helpen. Hij kwam terecht in een eenvoudig militair hospitaal. Er waren alleen 2 studenten die hem konden helpen, met 2 pincetten, 2 mesjes en een scheermes. Het Rode Kruis aarzelde eerst, maar reisde toen ook naar Servië. Met Van Tienhoven als leider zetten zij een eigen ziekenhuis op, in een school in Belgrado. Daar hielpen ze gewonde soldaten. Ook tijdens de Eerste Wereldoorlog ging Van Tienhoven naar Servië om te helpen.
Van Tienhoven hield een dagboek bij toen hij in Servië was. Enkele verhalen herschreef hij voor De Telegraaf en de Nieuwe Rotterdamsche Courant. In 1916 reisde hij voor het Rode Kruis naar Albanië. Hier schreef hij voor Algemeen Handelsblad. Deze artikelen kun je lezen in Delpher.
-
Arius van Tienhoven op zijn kamer in het ziekenhuis in Belgrado, 1912.
Van Tienhoven en de liefde
Jacoba de Groote, 1912.
Op de foto’s van Van Tienhoven zie je vaak Jacoba de Groote staan. Zij was vanaf 1912 zijn vaste assistent bij operaties. Ook in zijn artikelen kwam ze vaak voor. Het bleek liefde. In 1916 trouwden ze. Samen kregen ze 4 kinderen. Het gezin leefde vervolgens vele jaren in Venezuela en Amerika. Na de Tweede Wereldoorlog keerde de familie terug naar Nederland. Arius en Jacoba stierven uiteindelijk allebei in 1965.
Wat staat er in de fotoboeken?
In de fotoboeken van Arius van Tienhoven staan foto’s met bijschrift. Foto’s van de omgeving in Servië, van de mensen daar, van het ziekenhuis. Maar ook van verwondingen, operaties, slachtoffers van vlektyphus en lijken. De foto’s zijn dan ook niet allemaal prettig om naar te kijken.
In 1914 werkte Van Tienhoven voor een commissie die Oostenrijkse oorlogsmisdaden onderzoekt in het westen van Servië. Honderden burgers waren daar verkracht, verminkt en vermoord. Van Tienhoven verzamelde bewijs door foto’s te maken van de lichamen. 1 Foto is zo verschrikkelijk, dat we deze niet online tonen. In het origineel staat de foto wel.
-
Arius van Tienhoven (2e van links) in de operatiekamer.
-
De commissie die de oorlogsmisdaden in Servië onderzoekt, 1914.
De camera van Van Tienhoven
№ 3A Folding Pocket Kodak(link is external) door John Kratz, Burlington NJ, USA. Licensed under CC BY-SA 2.0 via Wikimedia Commons.
Voorbeeld van een harmonicacamera van Kodak. Bron: John Kratz, Burlington NJ, USA. CC BY-SA 2.0 via Wikimedia Commons.
We weten niet precies wat voor camera Van Tienhoven had. Deze ging overal mee naar toe, dus hij was waarschijnlijk klein. En je kon de fotorolletjes verwisselen. We denken dan ook dat Van Tienhoven een harmonicacamera had. Deze was ontwikkeld in de jaren 1890. Je kon hem inklappen en zo makkelijk meenemen. Tot in de jaren 30 van de 20e eeuw was dit de populairste camera.
Hoe zijn de fotoboeken in de KB terechtgekomen?
De kleinkinderen van Arius en Jacoba schonken de boeken uiteindelijk aan de KB.
Hoe kun je de fotoboeken inzien?
De fotoboeken zijn online in te zien als topstuk. Klik daar ook op het woord 'Rondleiding' voor extra informatie bij de foto's. Als je lid bent van de KB, kun je ze ook aanvragen via de catalogus. Je kunt de originele albums dan bekijken in de leeszaal van de Bijzondere Collecties.
