In de Onderzoeksagenda brengen we 8 thema’s in kaart waarop de KB zich de komende 4 jaar richt. Wij willen hierover met onze netwerkpartners uit de wetenschap, het erfgoedveld en het bedrijfsleven in gesprek gaan. Zo werken we onze kennis over deze thema’s verder uit en zetten we deze om in werkbare oplossingen. De digitale transformatie waarin wij ons als organisatie bevinden leidt tot veranderingen. De Onderzoeksagenda helpt om gefundeerde (beleids)keuzes te maken en de thema’s en vragen te agenderen die de KB op lange en middellange termijn zullen raken.
Waarom hebben we een onderzoeksagenda?
De KB verbindt mensen en woorden en draagt zo bij aan een slimmer, vaardiger en creatiever Nederland, nu en in de toekomst. We maken voor iedereen in Nederland onderzoeken, lezen, ontdekken en een leven lang leren mogelijk. Als een brede en veelzijdige organisatie zorgen we ervoor dat de nationale bibliotheekcollectie zichtbaar, bruikbaar en houdbaar blijft voor alle Nederlanders en voor elk type gebruik, nu en in de toekomst. Naast taken in de domeinen van wetenschap en erfgoed, kreeg de KB in 2015 een rol in het domein van openbare bibliotheken.
Om onze ambities te realiseren, hebben we in de Onderzoeksagenda acht thema’s in kaart gebracht waarop we ons de komende jaren richten. De Onderzoeksagenda heeft een verkennend karakter en is bedoeld om input te leveren aan het toekomstige beleidsplan na de agendaperiode.
Wat staat er in de Onderzoeksagenda?
De Onderzoeksagenda is een dynamisch document, dat geactualiseerd wordt op basis van bevindingen en nieuwe ontwikkelingen. De thema’s van de Onderzoeksagenda 2023-2026 zijn:
Thema: Online Publieke Ruimte
Hoe dragen we bij aan het waarborgen van een online publieke ruimte? We hebben te maken met steeds urgentere vragen, bijvoorbeeld rondom het inrichten van een online publieke ruimte, het omgaan met een overdaad aan informatie en desinformatie, het waarborgen van privacy en veiligheid en onze veranderende nieuwsconsumptie.
Thema: AI en Ethiek
Hoe kunnen we bestaande en nieuwe toepassingen van kunstmatige intelligentie op een ethisch verantwoorde manier inzetten? Hoe moeten we ons opstellen in de samenwerking met partijen die kunstmatige intelligentie inzetten voor publiekstoepassingen, zoals aanbevelingssystemen? Hoe zorgen we ervoor dat we werken volgens onze AI-principes bij het beheren en (her)gebruiken van onze collecties en als we software ontwikkelen? We werken toe naar een situatie waarbij we nieuwe initiatieven met een machine learning-component hierop kunnen toetsen.
Thema: Zoeken naar Collecties en Data
Hoe kunnen we onze digitale en fysieke collecties op nieuwe manieren laten ontdekken en doorzoeken? Nieuwe technologieën vanuit het veld van het semantisch web, knowledge representation en kunstmatige intelligentie bieden steeds meer mogelijkheden om onze collecties op nieuwe manieren vindbaar en bruikbaar te maken. Tegelijkertijd moeten we ons ook verhouden tot ontwikkelingen op het gebied van auteursrecht, intellectueel eigendom, open access en duurzame toegankelijkheid.
Thema: Kwaliteit van Digitale Content
Hoe definiëren en meten we de kwaliteit van onze digitale content? Het definiëren en meten van kwaliteit blijkt in de praktijk al iets waar vele organisaties mee worstelen. We willen onderzoeken hoe we bepaalde deelcollecties waarvan de kwaliteit voor bepaalde toepassingen onvoldoende blijkt, kunnen selecteren en verbeteren. Rond born digital-materiaal zal in de toekomst ook onderzoek naar kwaliteit nodig zijn: met veranderende standaarden en toepassingen zal ook daar een behoefte ontstaan om kwaliteit te definiëren en te meten, mogelijk gevolgd door verbeterprocessen (functionele preservering).
Lees meer over wat wij doen op gebied van digitalisering en digitale preservering.
Thema: Automatisch Metadateren
Hoe creëren we automatische metadata om content slimmer en rijker te beschrijven? Dankzij kunstmatige intelligentie, zoals taaltechnologie en beeldherkenning, zijn computers steeds beter in staat om teksten te interpreteren. Zo kunnen zij de personages en het genre van een publicatie herkennen en toevoegen aan de metadata bij die publicatie. Op dit moment beschrijven we nog veel titels handmatig. We onderzoeken manieren waarop computers dit werk kunnen ondersteunen, bijvoorbeeld met AI. Daarnaast kijken we ook naar mogelijkheden om automatisch metadata te genereren om teksten te verrijken met informatie die we nu nog niet toevoegen, bijvoorbeeld informatie over het leesniveau.
Meer weten over linked data? Bekijk deze pagina.
Thema: Digitale Toegankelijkheid
Hoe kunnen we onze digitale diensten geschikt maken voor zoveel mogelijk gebruikers? Ontwikkelingen in digitale content maken dat we steeds minder voor verschillende gebruikers aparte publicatievormen hoeven maken. Om in Juni 2025 te voldoen aan de nieuwe wetgeving, zal ook de KB-dienstverlening worden aangepast. De nieuwe onderzoeksgroep digitale toegankelijkheid inventariseert wat daarvoor nodig is.
Thema: Conservering
Hoe kunnen we bestaande en nieuwe onderzoekstechnieken op het gebied van materialiteit en conservering inzetten om fysieke collecties te behouden en toegankelijker te maken? Conservering heeft zich de laatste decennia enorm ontwikkeld en is een belangrijk onderdeel geworden van de culturele erfgoedsector. Onderzoekstechnieken zijn volop in ontwikkeling en niet-destructief onderzoek aan roerend erfgoed wordt steeds geavanceerder. Conserveringsonderzoek vertelt ons hoe objecten zijn gemaakt en maakt zichtbaar wat met het blote oog onzichtbaar is. Het laat bijvoorbeeld zien hoe materialen verouderen en wat we kunnen doen om dat proces te vertragen.
Thema: Duurzame Ontwikkelingsdoelen
Wat is ervoor nodig om de duurzame ontwikkelingsdoelen te omarmen? In 2015 stelde de Verenigde Naties de to do-lijst van de mensheid vast, in de vorm van werelddoelen voor duurzame ontwikkeling. Deze doelen moeten leiden tot een einde aan extreme armoede, ongelijkheid, onrecht en klimaatverandering. Bibliotheken hebben vanaf het begin gezien dat ze een bijdrage kunnen leveren aan deze doelen. In deze onderzoeksgroep willen we verkennen wat publieke instellingen op het gebied van de duurzame ontwikkelingsdoelen kunnen doen.
