Informatie over de Tweede Wereldoorlog

Over de Tweede Wereldoorlog is veel geschreven: vooraf, tijdens en na, in boeken, kranten, tijdschriften, pamfletten en op posters bijvoorbeeld. De KB heeft veel van deze werken in de collectie, zowel fysiek als digitaal. Waar begin je met zoeken? En wat is er eigenlijk allemaal te vinden? We helpen je op weg.

Gratis bronnen voor onderzoek naar de Tweede Wereldoorlog

De KB heeft enkele bronnen die je gratis kunt gebruiken als je informatie zoekt over de Tweede Wereldoorlog.

Voorpagina Algemeen Handelsblad van vrijdag 10 mei 1940. Met nieuws over de inval van Duitsland en een foto van koningin Wilhelmina. — Voorpagina van 10 mei 1940 van het *Algemeen Handelsblad*, te vinden via Delpher.

Delpher

Delpher is een online databank. Je vindt hier miljoenen pagina’s uit historische kranten, boeken en tijdschriften. Hier kun je bijvoorbeeld de kranten lezen van 10 mei 1940, de dag van de inval van nazi-Duitsland. Of juist artikelen van vóór de inval. Waren er al zorgen? Of lees hoe de bevrijding gevierd werd in mei 1945. Je vindt er ook verzetskranten. De eerste nummers van dagblad Trouw bijvoorbeeld, en Vrij Nederland.

Daarnaast hebben we in 2020 een grote selectie joodse kranten en tijdschriften toegevoegd aan Delpher. Tikvath-Israel bijvoorbeeld, een tijdschrift voor de joodse jeugd. Na de oorlog schreef het dat er nog te weinig joden waren in Nederland om jongeren uit deze gemeenschap hier een toekomst te geven. Maar ook Het Joodsche Weekblad, het enige Nederlandse joodse blad dat tijdens de oorlog mocht verschijnen, en dat door de Duitsers gebruikt werd om de jodenvervolging te organiseren. Dat de joden naar Polen werden getransporteerd om daar vermoord te worden stond er niet in.

Je vindt in Delpher ook informatie van en over Nederlanders die de Duitse bezetting toejuichten. Het weekblad Volk en Vaderland van de NSB bijvoorbeeld, de Nationaal-Socialistische Beweging in Nederland.

Delpher bevat de collecties van samen meer dan 100 Nederlandse erfgoedinstellingen. Dat betekent dat je hier meer dan 21 miljoen krantenpagina’s vindt, meer dan 12 miljoen tijdschriftenpagina’s en meer dan 900.000 boeken.

Oranje affiche met twee mannen in uniform en de tekst 'Het gaat slechts om onverschrokken volhouden!' Een vermoedelijke kapitein kijkt door een verrekijker in de verte. Een ander persoon staat aan het roer. — Oorlogsaffiche uit de collectie van de KB en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies, in te zien via Het Geheugen.

Het Geheugen

Het Geheugen is een beeldbank. Je vindt hier bijna 800.000 afbeeldingen van gedigitaliseerd erfgoed uit 130 collecties van meer dan 90 instellingen. Denk aan foto’s uit archieven, kunstwerken en reclameposters. De oorlogsaffiches van de KB en het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies staan hier ook. Deze vind je ook terug op Delpher. Lees meer over deze affiches.

Betaalde bronnen voor onderzoek naar de Tweede Wereldoorlog

Wie lid is van de KB, heeft toegang tot meer bronnen om te lezen over de Tweede Wereldoorlog, ook internationale.

De KB-collectie

De KB probeert alles te bewaren wat in of over Nederland wordt gepubliceerd. In het magazijn in ons gebouw vind je ruim 7 miljoen boeken, kranten en tijdschriften. Dat is inmiddels zo’n 121 kilometer aan boekenplank en elke week komt daar 10 meter bij. Daar zitten veel werken en artikelen bij over de oorlog. Dit loopt uiteen van de eerste romans en grote studies over de oorlog tot de meest recente werken. De werken die in ons magazijn liggen kun je aanvragen via de catalogus en in de KB inzien. Je hebt hier een KB-lidmaatschap voor nodig.

We bewaren ook aparte collecties over de Tweede Wereldoorlog:

De collectie Exil-uitgaven. Deze bevat publicaties van Joodse en communistische schrijvers die gevlucht waren uit nazi-Duitsland.
De collectie illegale en clandestiene uitgaven uit de Tweede Wereldoorlog. Deze collectie bevat publicaties die in het geheim gedrukt werden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
De al eerder genoemde collectie affiches uit de Tweede Wereldoorlog.

Online bronnen

Wie lid is van de KB, kan ook (internationale) online bronnen bekijken. Enkele voorbeelden:

Ebook Central, met 1 miljoen e-books in verschillende talen, ook over de oorlog.
Archives Unbound, met vele internationale historische documenten, van de middeleeuwen tot de Tweede Wereldoorlog.
ProQuest History Vault, met duizenden officiële Amerikaanse documenten uit de Tweede Wereldoorlog. Onder andere over oorlogsmisdaden, militaire operaties en vluchtelingen.